آزمایش فریتین (Ferritin) چیست و چه زمانی درخواست می شود؟

آزمایش فریتین: زمانی که آهن بدن کاهش پیدا کرده باشد یعنی منجر به کم خونی شده باشد

 یا بر عکس مقدار زیادی آهن در بدن انباشته شده باشد (که موجب

آسیب رسیدن به اندامها میشود) پزشک آزمایش فریتین تجویز میکند.

فریتین پروتئینی است که آهن ذخیره میکند.

در صورتی که در نتیجه آزمایش CBC  هموگلوبین و هماتوکریت پایین باشد

و همچنین گلبولهای قرمز کوچکتر (میکروسیتیک) و کمرنگ تر از حد طبیعی

(هیپوکرومیک) باشند این موضوع نشانگر کم خونی بدلیل کمبود آهن

 می باشد.

در مورد آزمایش CBC بیشتر بدانیم …

آزمایش فریتین جهت تایید کم خونی ناشی از کمبود آهن تجویز میشود.

همچنین لازم به ذکر است که آزمایش فریتین با نمونه گیری از خون انجام میشود.

موارد مورد بررسی در آزمایش فریتین

آهن بخشی از هموگلوبین است که وظیفه حمل اکسیژن را به عهده دارد.

هموگلوبین یک پروتئین فلزی است که در گلبولهای قرمز خون وجود دارد

 و کارآمد ترین حامل اکسیژن محسوب می شود.

کمبود یا نارسایی آهن باعث سقوط هموگلوبین و کم خونی میشود.

آهن در پروتئنی بنام فریتین ذخیره می شود.

عمده ذخیره آهن در فریتین است اما به مقدار کمی در هموسیدرین

(نوعی پروتئین) نیز ذخیره میشود.

فریتین و هموسیدرین پروتئین هایی هستند که عمدتا در کبد,طحال,

مغز استخوان و عضلات یافت میشوند.

در افراد سالم بیشترین میزان آهن در پروتئین فریتین و مقدار کمتری از آن در هموسیدرین ذخیره میشود.

معمولا فریتین به مقدار کمی در خون گردش میکند و غلظتی که فریتین

در جریان خون دارد نشان دهنده میزان آهن ذخیره شده در بدن است.

رژیم غذایی نامناسب,افزایش حجم غذا بدلیل بارداری,از دست دادن خون

 برای یک مدت طولانی (مثل پریودهای شدید و بیش از حد) منجر به

کاهش ذخیره آهن و کم خونی میشود.

فریتین به مقدار کمی در خون وجود دارد و بیشتر در سلولهای بدن یافت

میشود.

زمانی که اندام حاوی فریتین آسیب ببینید سطح فریتین افزایش میابد.

اگر سطح فریتین در فردی که به بیماری کبد,بیماریهای خودایمنی,

عفونتهای طولانی یا سرطان مبتلا است اندازه گیری شود ممکن است

 نتیجه دقیق نباشد‌ و سطح فریتین به درستی بدست نیاید.

نتیجه آزمایش فریتین

• در صورت کمبود آهن: سطح فریتین پایین.
• در بیماری هماتوکروماتوز (تجمع بیش از حد آهن در کبد) :
  سطح فریتین بالا.

• در صورت التهاب : سطح فریتین بالا.

سطح طبیعی فریتین در گروهای سنی مختلف

گروه سنی	نانوگرم/میلی گرم (ngr/ml)
آقایان بالغ	250-20
خانمهای بالغ	120-10
خانمهای بالای 40 سال	263-12
نوزادان	200-25
نوزادان در 1 ماهگی	600-200
نوزان در 2 تا 5 ماهگی	200-50
کودکان از 6 ماه تا 15 سالگی	140-7

لازم به ذکر است رنج طبیعی فریتین در خون در آزمایشگاههای مختلف متفاوت گزارش می شود.

چه زمانی این آزمایش درخواست میشود؟

همانطور که در بالا توضیح داده شد زمانی که سطح هموگلوبین و

هماتوکریت در آزمایش CBC پایین باشد میتواند نشانه کم خونی ناشی

 از کمبود آهن باشد که در این صورت برای تائید این موضوع پزشک

درخواست آزمایش فریتین میدهد.

زمانی که پزشک نشانه های کم خونی ناشی از کمبود آهن را در فرد مشاهده

 کند آزمایش فریتین تجویز میکند,کم خونی های خفیف ممکن است بدون

 علائم باشند در هر صورت زمانیکه پزشک هر یک از علائم زیر را در فرد

 مشاهده کند ممکن است درخواست آزمایش فریتین داشته باشد.

این علائم عبارتند از:

• خستگی های مداوم و دل و دماغ نداشتن سرگیجه
• سردردهای مزمن
• تنگی نفس
• احساس درد در پاها
• ضعف بدنی
• زنگ زدن گوش

علائم کم خونی فقر آهن

• سردرد و سر گیجه
• ضعف
• احساس خستگی
• ضربان قلب نامنظم
• تنگی نفس
• رنگ پریدگی

همچنین درصورتی که پزشک نشانه هایی از تجمع آهن در بدن بیمار

 مشاهده کند درخواست آزمایش فریتین میدهد.

علائم تجمع آهن در خون و بافتهای بدن:

• درد مفاصل
• درد شکم
• ضعف و خستگی
• سطح انرژی پایین
• کاهش وزن
• آسیب به کبد و قلب
• احساس درد در قفسه سینه
• کاهش میل جنسی

آزمایش فریتین برای کمک به تشخیص بیماریهای التهابی,کبدی,

آرتریت روماتوئید (التهاب مزمن مفاصل یا روماتیسم مفصلی),

تیروئید پرکار و یا برخی از سرطانها بکار میرود.

دلایل پایین بودن سطح فریتین درآزمایش فریتین

رژیم غذایی نامناسب و یا خونریزی معمولا منجر به کاهش سطح

فریتین میشود.

پایین بودن سطح فریتین به مدت طولانی موجب کم خونی فقر آهن

می شود که با کاهش تعداد گلبولهای قرمز یا کاهش هموگلوبین همراه است.

با توجه به اینکه کودکان در سن رشد نیاز به دریافت میزان بیشتری آهن

 دارند کاهش فریتین و کم خونی در این سنین نسبت به بزرگسالان شایع تر

است.

بدن برای رشد,متابولیسم طبیعی و تولید هورومون ها به آهن نیاز دارد.

در بزرگسالان سطح پایین فریتین معمولا در اثر خونریزی های طولانی مدت

مثل خونریزیهای گوارشی (بدلیل وجود زخم یا تومور) و یا خونریزی شدید

عادت ماهانه می باشد.

درمان سطح پایین فریتین

سطح پایین فریتین معمولا با مکمل های خوراکی آهن درمان میشود اما

 در مواردی که کم خونی خیلی شدید است ممکن است نیاز به تزریق آهن

بصورت وریدی  باشد.

 برای افزایش جذب آهن لازم است افراد از مکمل های خوراکی آهن به

 همراه ویتامین C استفاده کنند.

باید توجه داشت پس از مصرف مکمل آهن تا 2 ساعت از مصرف

کلسیم,آنتی اسیدها و همچنین چای و قهوه پرهیز شود.

درصورتیکه پس از مصرف مکمل سطح فریتین و آهن خون به حد طبیعی

 برنگردد,جهت بررسی بیشتر پزشک درخواست آزمایشهای دیگری میکند

 تا علت کمبود آهن مشخص شود.

دلایل احتمالی کمبود آهن:

• خونریزی های شدید در دوران قاعدگی
• زخم معده
• فیبروم

بالا بودن سطح فریتین در آزمایش فریتین

سطح بالای فریتین معمولا بدلیل بیماری هموکروماتوز که یک بیماری

ژنتیکی است دیده میشود.

در این بیماری مقدار زیاد آهن در بدن ذخیره میشود و معمولا بدون

علامت است اما اغلب افراد مبتلا به این بیماری دردهای شکمی تجربه

 میکنند.

فریتین یک واکنش دهنده حاد است یعنی در مواجهه با التهاب سطح

 فریتین افزایش میابد.

بالا بودن فریتین میتواند به کبد و پانکراس و همچنین قلب و مفاصل

آسیب برساند.

علل بالا بودن سطح فریتین:

از علل بالا بودن سطح فریتین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هموکروماتوز
• پورفیری (اختلالاتی که باعث تولید پورفیرین در بدن میشود که برای
  عملکرد هموگلوبین ضروری است)

• بیماریهای کبدی
• سرطان خون
• پرکاری تیروئید
• استفاده بیش از حد از الکل
• لنفوم هوچکین (نوعی سرطان در سیستم لنفاوی)

به همین علت است که سطح فریتین در بیماران مبتلا به مشکلات کبدی

 یا سرطان لنفوم هوچیکن بالا می باشد.

ذخیره فریتین به عهده سلولهای کبدی است به همین دلیل زمانیکه کبد

فرد آسیب دیده باشد فریتین شروع به نشت درون سلول میکند.

از دیگر دلایل افزایش فریتین میتوان به اعتیاد به مصرف الکل,اضافه وزن

 زیاد و تزریق مکرر خون اشاره کرد.

درمان سطح بالای فریتین که در آزمایش فریتین مشخص شده است:

درمان سطح بالای فریتین به علت ایجاد آن بستگی دارد.

در صورتی که افزایش سطح فریتین به دلیل هماتوکروماتوز ارثی باشد

 فرد دائما خون از دست میدهد.

با توجه به شرایط سنی و سطح سلامتی فرد میزان خونی که فرد از دست

میدهد متفاوت می باشد.

ممکن است فرد نیاز داشته باشد هفته ای 500 میلی لیتر خون از دست

 بدهد تا سطح فریتین او به حد نرمال برسد.

این دسته از افراد برای حفظ سطح طبیعی فریتین ممکن است به درمان مداوم نیاز داشته باشند.

سایر بیماران با توجه به علت افزایش سطح فریتین ممکن است به دارو

 یا درمان های جانبی دیگری نیاز داشته باشند.

جهت تائید تجمع بیش از حد آهن در بدن علاوه بر آزمایش فریتین

ممکن است آزمایشهای دیگری از جمله اندازه گیری ظرفیت اتصال

آهن (TIBC) و همینطور آزمایش ژنتیکی هماتوکروماتوز درخواست شود.

بطور خلاصه میتوان گفت آزمایش فریتین یک آزمایش خون ساده است

که جهت سنجش سطح فریتین در بدن انجام میشود.

این آزمایش نیاز به آمادگی خاصی ندارد.

درصورتی که نتایج آزمایش فریتین بالاتر یا پایین تر از حد طبیعی باشد

 ممکن است نشانگر بیماریهای جدی مثل کم خونی فقرآهن,هماتوکروماتوز

یا حتی برخی از انواع سرطان باشد.

پزشکان اغلب برای تایید تشخیص و کمک به روند درمان علاوه بر

 آزمایش فریتین آزمایش های جانبی را که در بالا ذکر شد (آزمایش TIBC و

آزمایش ژنتیکی هماتوکروماتوز) نیز درخواست میکنند.

جهت مشاوره,هماهنگی و رزرو وقت میتوانید از طریق تماس

 با شماره تلفن های زیر با مشاوران ما در ارتباط باشید.

26471830-26471272

پاسخ به سوالات متداول