آزمایش CBC چیست و چه کابردهایی دارد؟

آزمایش CBC یا شمارش کامل سلولهای خونی با یک آزمایش خون ساده جهت اندازه گیری تعداد گلبول های قرمز،گلبولهای سفید،هموگلوبین،پلاکتها و هماتوکریت به منظور تشخیص کم خونی یا بیماریهای عفونی انجام میشود.

این آزمایش یکی از آزمایش های روتین در چکاپ کامل است که با نمونه گیری از خون انجام می شود آزمایش CBC علی رغم ساده بودنش اطلاعات بسیار مهمی در تشخیص طیف وسیعی از بیماریها در اختیار پزشک قرار می دهد.

در آزمایش CBC چه پارامترهایی اندازه می شود؟

• گلبولهای قرمز خون که وظیفه حمل اکسیژن را دارند
• گلبولهای سفید که سربازان مبارز بدن در مقابل عفونت و میکروب هستند
• پلاکت ها که با لخته کردن خون در فرایند انعقاد خون موثرند
• هموگلوبین موجود در گلبولهای قرمز که اکسیژن رسانی را به عهده دارد
• هماتوکریت که بیانگر نسبت گلبولهای قرمز به کل حجم خون است

هدف از انجام آزمایش CBC چیست؟

آزمایش CBC با بررسی سلولهای خونی سلامتی کلی بدن را ارزیابی میکند و جهت تشخیص کم خونی,بررسی علت مشکلات انعقادی,سرطان خون ,عفونتهای مختلف و التهاب انجام میشود.

سلولهای خونی

سلولهای خونی به ۳ دسته تقسیم می شوند که در ادامه بیشتر با آنها و وظایفشان آشنا خواهیم شد.

• گلبول قرمز
• گلبول سفید
• پلاکت ها

 گلبولهای قرمز :RBC 

گلبول قرمز یکی از مهمترین سلولهای خون است.

این گلبولها حاوی هموگلوبین هستند که وظیفه اصلی آنها انتقال اکسیژن به بافت های مختلف بدن است.

اکسیژن رسانی به بافتها باعث میشود تا اندامها به درستی عمل کنند.

این گلبولها همچنین دی اکسید کربن را از سلولها دریافت می کنند و به ریه منتقل میکنند که این عمل را تنفس سلولی می نامند.

گلبولهای قرمز در مغز استخوان ساخته میشوند طول عمر آنها حداکثر ۱۲۰ روز است و پس آن در کبد تجزیه میشوند و گلبولهای قرمز جدید جایگزین آنها میشود.

ساختار گلبولهای قرمز گرد و دارای فرورفتگی در مرکز است که همین ساختار منحصر بفرد باعث شده تا بتوانند در طول باریکترین مویرگها هم به راحتی عبور کنند.

کاهش تعداد گلبول های قرمز منجر به بیماری آنمی یا کم خونی میشود.

در آزمایش CBC چه فاکتورهایی از گلبولهای قرمز بررسی می شود؟

• تعداد گلبولهای قرمز
• حجم گلبولهای قرمز
• هموگلوبین
• هماتو کریت (نسبت گلبولهای قرمز به کل حجم خون)

تعداد گلبولهای قرمز:

پایین بودن و بالا بودن گلبولهای قرمز از حد طبیعی و نرمال هر دو باعث بروز اختلال و بیماری در بدن می شوند.

پایین بودن تعداد گلبولهای قرمز منجر به بیماری آنمی یا کم خونی می شود.

شاید تصور کنید پس هرچه تعداد گلبول های قرمز بیشتر باشد بدن در سلامتی بالاتری قرار دارد اما اینطور نیست.

بالاتر بودن گلبولهای قرمز از حد طبیعی می تواند بیانگر شرایطی ناگواری در بدن باشد.

دلایل افزایش تعداد گلبولهای قرمز:

1.سطح اکسیژن پایین ناشی از:

• بیماری قلبی مادرزادی
• نارسایی قلبی
• استعمال دخانیات
• بیماریهای ریوی
• آپنه خواب
• زندگی در ارتفاعات زیاد

2.تولید بیش از حد مغز استخوان

• اختلال در تولید توسط مغز استخوان
• پلی سایتمی ورا

پلی سایتمی ورا نوعی سرطان خون است که در اثر این بیماری مغز استخوان شروع به تولید بیش از حد گلبول قرمز می کند و در نتیجه منجر به افزایش 

غلظت خون می شود.

پلی سایتمی ورا از آن دسته بیماریهایست که به آرامی ایجاد می شود و ممکن است تا سالها متوجه آن نشوید.

این بیماری اگر درمان نشود می تواند خیلی خطرناک باشد.

از علائم پلی سایتمی ورا می توان به تاری دید,سرگیجه و خستگی مفرط اشاره کرد.

3.داروهای مصرفی

برخی از داروها مثل داروهای استروئیدی,هورمونی یا پروتئینی می تواند باعث افزایش تولید گلبولهای قرمز شود.

4.بیماری کلیوی

گاهی اوقات سرطان کلیه یا پیوند کلیه باعث می شود تا اریتروپویتین بیش از حد تولید شود و این موضوع باعث افزایش تولید گلبولهای قرمز می شود.

البته لازم به ذکر است که این اتفاق به ندرت پیش می آید.

5.کم آبی بدن

تقریبا 70% بدن از آب تشکیل شده بنابراین طبیعی است که کم آب شدن بدن باعث بروز بیماری های متعددی شود.

درصورتی که بدن آب کافی دریافت نکند پلاسمای خون کاهش می یابد.

بین میزان پلاسما (اجزای مایع خون) و تعداد گلبولهای قرمز رابطه عکس برقرار است.

بنابراین با کاهش پلاسما تعداد گلبولهای قرمز خون افزایش می یابد.

حجم متوسط گلبولهای قرمز MCV:

MVC در واقع نشانگر حجم متوسط گلبولهای قرمز است.اندازه این فاکتور اطلاعات زیادی به پزشک می دهد.

درصورتی که عدد MCV بالا باشد یعنی گلبولهای قرمز بزرگتر از حد طبیعی هستند که این موضوع می تواند بیانگر کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 یا کمبود اسید فولیک باشد.

و درصورتی که عدد MCV کم باشد یعنی گلبولهای قرمز کوچکتر از حد طبیعی هستند مثلا در بیماری تالاسمی یا کم خونی ناشی از فقر آهن عدد MCV پایین است.

کم بودن حجم گلبولهای قرمز (پایین بودن عدد MCV) دو حالت دارد:

• کمبود آهن
• تالاسمی مینور(ناقل تالاسمی)

میزان طبیعی میانگین حجم گلبولهای قرمز بین 80 تا 96 FL (فمتولیتر) است.

درصورتی که عدد MCV فرد زیر 80 باشد فرد مبتلا به تالاسمی مینور است.

تالاسمی مینور علائم ظاهری ندارد اما فرد مبتلا به تالاسمی مینور ناقل بیماری است و اگر این با فردی ازدواج کند که او هم ناقل باشد حاصل ازدواج فرزندی با تالاسمی ماژور خواهد بود.

به همین دلیل قبل از ازدواج از زوجین آزمایش CBC گرفته میشود.

در این آزمایش یکی از زوجین حتما باید MCV برابر 80 یا بالاتر داشته باشد.

در صورتی که MCV در هر دو نفر زیر 80 باشد هر دو نفر ناقل هستند و اجازه ازدواج به آنها داده نمی شود.

چگونه می توان MCV را افزایش داد؟

استفاده از یک رژیم غذایی آهن دار تاثیر بسزایی در افزایش حجم گلبولهای قرمز دارد.

عدس,اسفناج,جگر آلو,کشمش و زرده تخم مرغ سرشار از آهن هستند.

گنجاندن این مواد غذایی در رژیم غذایی می تواند آهن مورد نیاز بدن را تامین کند.

همچنین مصرف عدسی به همراه لیمو ترش در وعده صبحانه در جذب آهن بسیار موثر است.

لیمو ترش سرشار از ویتامین C  است که جذب آهن را افزایش می دهد.

هموگلوبین  :HGB 

هموگلوبین ها درواقع جز سلولهای خونی محسوب نمی شوند ولی  با همکاری گلبولهای قرمز در انتقال اکسیژن نقش مهمی دارند.

در واقع گلبولهای قرمز بدون حضور هموگلوبین نمیتوانند اکسیژن رسانی را انجام دهند.

هموگلوبین یک نوع پروتئین حاوی آهن است درواقع میتوان گفت هموگلوبین یک پروتئین فلزی است که وظیفه حمل اکسیژن را از ریه به بافتهای مختلف بدن به عهده دارد.

مولکول اکسیژن به اتم آهن هموگلوبین متصل میشود و با سوار شدن هموگلوبین بر روی گلبول قرمز انتقال اکسیژن به بافتها انجام می گیرد.

هموگلوبین های موجود در گلبولهای قرمز حدودا ۹۸٪ اکسیژن موجود در خون را منتقل می کنند

هماتوکریت  :HCT 

 به نسبت گلبولهای قرمز به کل حجم خون هماتوکریت گفته میشود.

درصد هماتوکریت در بیماریهایی مثل کم خونی پایین می آید و در صورت کم آبی بدن ناشی از اسهال و استفراغ درصد هماتوکریت افزایش میابد.

گلبولهای سفید :WBC

گلبولهای سفید نقش سربازهای مبارز را در بدن ایفا می کنند و  بطور تخصصی وظیفه مبارزه با انواع عفونت و میکروب را دارند بطوریکه در صورت بروز عفونت در بدن تعداد گلبولهای سفید بطور قابل توجهی افزایش میابد.

گلبولهای سفید به چند دسته تقسیم میشوند که همگی در مغز استخوان تولید میشوند و هر یک از آنها وظیفه مبارزه با نوع خاصی از عفونت را به عهده دارد:

• لنفوسیت:عفونت ویروسی و باکتریایی
• نوتروفیل:عفونت ویروسی و باکتریایی
• بازوفیل:بیماری های خود ایمنی
• ائوزینوفیل:عفونتهای انگلی

بالا بودن هر یک از انواع گلبول سفید نشانگر وجود نوعی عفونت خاص در بدن و همچنین بیماریهایی مثل لوسمی و لنفوم نیز می باشد.

پلاکت ها :PLT  

پلاکتها از دیگر سلولهای خونی هستند که در ترمیم و انعقاد خون نقش دارند.

به این صورت که اگر آسیبی به رگ وارد شود پلاکت ها با لخته کردن خون باعث انعقاد خون در محل و ترمیم ناحیه آسیب دیده می شوند.

بطوری کلی شمارش پلاکت ها جهت بررسی بیماریهای انعقادی بکار میرود و افزایش و کاهش تعداد پلاکت هشدار دهنده وجود بیماری های خاص می باشد.

چه زمانی آزمایش CBC توصیه می شود؟

• آزمایش CBC به عنوان یکی از آزمایش های روتین چکاپ

• مبتلا بودن به بیماریهایی که سلولهای خونی را تحت تاثیر قرار میدهند مثل آنمی،پلی سایتمی،لوسمی و…

• وجود علائمی چون خستگیهای مفرط،ضعف و بی حالی،خونریزی،کبودی

• بروز علائمی که نشانه عفونت یا التهاب در بدن باشد

• زمانی که بیمار دوره ی شیمی درمانی را طی میکند جهت بررسی اثر داروها بر سلولهای خونی آزمایش CBC بطور پیوسته درخواست می شود

آیا آزمایش CBC در دوران بارداری لازم است؟

بله قطعا.

البته بهتر این آزمایش قبل از بارداری انجام شود تا در صورت مشاهده هر گونه مشکل سریعا جهت درمان اقدام شود.

اما درصورتی که قبل از بارداری این تست را انجام نداده اید توصیه میشود در ماه های ابتدایی بارداری حتما جهت انجام آزمایش CBC اقدام نمایید تا در صورت وجود مشکل به موقع به آن رسیدگی شود و از بروز مشکلات جدی تر جلوگیری شود.

آزمایش CBC Diff چیست؟

آزمایش CBC Diff همان آزمایش CBC است با این تفاوت که علاوه بر مواردی که در آزمایش CBC محاسبه میشود در این آزمایش تعداد گلبولهای سفید و درصد هرنوع از گلبول سفید ( لنفوسیت،نوتروفیل،بازوفیل و… ) محاسبه میشود.

با توجه به افزایش درصد هر نوع از گلبول سفید عفونت مشخصی قابل تشخیص است.

چه زمانی انجام آزمایش CBC Diff توصیه می شود؟

درصورتی که نتیجه آزمایش CBC نرمال نباشد و یا پزشک با توجه به علائم بیمار احتمال بیماریهای مغز استخوان،خود ایمنی،عفونت یا التهاب را بدهد در خواست انجام آزمایش CBC Diff می کند.

آزمایش CBC Diff چه کاربردی دارد؟

این آزمایش جهت تشخیص سلول های نابالغ یا غیر عادیه خون انجام می شود.

همچنین به منظور تشخیص عفونت،التهاب یا بیماری خود ایمنی انجام این آزمایش ضروریست.

آزمایش CBC Diff به چه شکلی انجام می شود؟

برای انجام آزمایش CBC Diff تکنسین آزمایشگاه با استفاده از سرنگ مقدار کمی خون از بیمار میگیرد این آزمایش به آمادگی قبلی نیاز ندارد و بسیار ساده انجام می شود.

بعد از اینکه نمونه گیری انجام شد متخصص آزمایشگاه یک قطره از خون نمونه را روی یک صفحه شیشه ای کوچک میریزد و با تکان دادن آن خون را به اطراف شیشه پراکنده میکند.

در این مرحله ماده شیمیایی رنگی مخصوصی به خون میزنند تا انواع گلبوهای سفید از هم جدا شوند و پس آن متخصص آزمایشگاه شروع به شمارش هر یک از انواع گلبولهای سفید می کند.

این شمارش را میتوان به صورت دستی و همچنین با استفاده از دستگاه مخصوص اندازه گیری خودکار انجام داد.

تفسیر آزمایش :CBC

امروزه به واسطه اطلاعاتی که در نتایج آزمایش درج می شود تفسیر آزمایش در منزل کار چندان دشواری نیست.

یکی از آیتم هایی که در نتایج آزمایش وجود دارد Reference Range  یعنی رنج نرمال مرجع است.

در نتیجه برای تفسیر جواب آزمایش CBC کافیست مقادیر پارامترهای آزمایش خود را با رنج نرمال مرجع مقایسه کنید.

درصورتی که عدد پارامتر آزمایش شده در محدوده مرجع باشد جواب تست نرمال است و مشکل خاصی وجود ندارد اما در صورتی که از محدوده مرجع بالاتر یا پایین تر بود,بیانگر وجود اختلال یا بیماری است که برای تشخیص باید به پزشک مراجعه نمایید تا پزشک با بررسی جواب آزمایش بیماریتان را تشخیص دهد.

نمونه گیری برای آزمایش  CBC

آزمایش  CBC با یک نمونه گیری ساده از خون نیاز است که تکنسین آزمایشگاه با استفاده از یک سرنگ اینکار را انجام می دهد.

ابتدا با استفاده از یک باند کشی رگ گیری از داخل ساعد انجام می شود.

رگهای داخل ساعد بعضی از افراد بسیار نازک هستند بطوریکه با فرو کردن سوزن سرنگ سریع پاره میشود و برای خونگیری مناسب نمی باشند، چنانچه از ساعد دست رگ پیدا نشد یا رگ حجم مناسب برای خونگیری را نداشت خونگیری را از روی دست انجام می دهند.

نمونه گیری در منزل

آزمایشگاه ثمره با بهره گیری از کادر متخصص و  مجرب و استفاده از به روزترین تجهیزات آزمایشگاهی جهت رفاه و آرامش شما عزیزان در ایام پر خطر کرونا این امکان را فراهم نموده تا نمونه گیری برای آزمایشهای مورد نظر با رعایت تمامی پروتکل های بهداشتی در منزل یا محل کارتان انجام گیرد.

جهت مشاوره,هماهنگی و رزرو وقت می توانید به سایت

www.samarehlab.com

مراجعه نمایید و یا با شماره تلفن های زیر تماس حاصل فرمایید.

26471830-26471272

شماره واتساپ

09129001037