ویتامین D3 و خواص آن چیست؟

ویتامین D3 یکی از انواع ویتامین دی می باشد.

ویتامین دی از ویتامین های ضروری برای رشد بدن واستحکام استخوان ها

و همچنین متابولسیم بدن می باشد.

ویتامین دی یکی از 4 ویتامین محلول در چربی است که با ایجاد تعادل فسفر

 و کلسیم,افزایش جذب در روده و کاهش دفع فسفر و کلسیم از کلیه از بروز

 مشکلاتی مثل پوکی استخوان جلوگیری می کند.

امروزه کمبود ویتامین دی بین مردم جهان بسیار شایع شده است که دلیل عمده

 آن دریافت ناکافی نور خورشید و تغذیه نادرست می باشد.

ویتامین D3

ویتامین D3 (کوله کلیسفرول) از ترکیبات خانواده ویتامین دی میباشد که بصورت

طبیعی در اثر دریافت اشعه فرابنفش (UV) نور خورشید در پوست تولید می شود.

تولید ویتامین D3 تحت تاثیر چه عواملی است؟

• سن
• رنگ پوست
• فصل
• موقعیت جغرافیایی

یکی دیگر از ویتامینهای خانواده D ویتامین D2

(ارگو کلسیفرول) می باشد,این ویتامین توسط مخمرها تولید میشود.

قبل از اینکه غذاها با ویتامین D2 یا D3 غنی شوند,ویتامین D در پوست

 بدن ساخته می شود.

علائم کمبود ویتامین D

• دل و دماغ نداشتن
• بی حوصلگی و افسردگی
• زود عصبی شدن
• کسلی و خواب آلودگی
• اضافه وزن بی دلیل

تاثیرات کمبود ویتامین D در بدن

• تغییر در خلق و خو
• ریزش مو
• عفونت دستگاه تنفسی
• بیماریهای دستگاه ایمنی
• آسیب به سلامت استخوان

منابع دریافت ویتامین D

ویتامین D بصورت طبیعی در منابع غذایی زیر وجود دارد:

• زرده تخم مرغ
• ماهی چرب
• جگر
• آب پرتقال
• قارچ
• میگو
• شیر سویا
• غلات و جو دو سر
• کنسرو ماهی تن

ویتامین دی از این جهت منحصر به فرد است که هم از طریق نور خورشید

 جذب می شود و هم از طریق مواد غذایی.

روزانه چه مقدار ویتامین D دریافت کنیم؟

میزان مصرف روزانه ویتامین دی به عوامل زیادی از جمله سن افراد بستگی دارد

 اما بطور کلی لازم است تا هر فرد بالغ روزانه بین 400 تا 600 واحد

 ویتامین دی دریافت نماید البته برای بزرگسالان و کودکان این میزان باید

 بالاتر باشد.

 در صورتی که به میزان کافی نور خورشید دریافت نمایید روزانه 400 تا 600 واحد

ویتامین دی کافی است اما اگر به میزان کافی نور خورشید دریافت نمیکنید لازم

است این میزان به 1000 واحد برسد.

همچنین می توان از مکمل های ویتامین دی جهت درمان یا پیشگیری از پوکی

استخوان و همچنین افزایش جذب کلسیم استفاده نمود.

متابولیسم ویتامین D3 

 ویتامین D2 و D3 از متابولیسم ویتامین دی توسط آنزیم 25 هیدروکسیلاز در

کبد بوجود می آیند که در ادامه بیشتر به توضیح آن خواهیم پرداخت.

فواید ویتامین D3

• افزایش قدرت عضلات
• رشد و استحکام استخوان ها
• پیشگیری از راشیتیسم در کودکان
• پیشگیری از استئومالاسی(نرمی استخوان) در بزرگسالان
• پیشگیری از پوکی استخوان در میانسالی وکهنسالی
• پیشگیری از آلزایمر
• کمک به رشد سلولها

عوارض کمبود ویتامین D3

• پوکی استخوان
• کاهش تراکم استخوان و کمر درد و پا درد شدید
• تشکیل زائده های کوچک دکمه مانند روی ستون فقرات
• بزرگ شدن جمجمه
• برجستگی سینه
• پهن شدن مچ دست و پا
• ابتلا به بیماری استئومالاسی (نرمی استخوان)

• افزایش احتمال ابتلا به سرطان سینه یا سرطان پروستات,کمبود ویتامین D3 باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می شود و احتمال ابتلا به سرطان,دیابت یا حای عفونت بالا می رود.

• در کودکان دیر دندان درآوردن,دیر راه افتادن,نافرم شدن لگن که در دخترها باعث تنگ شدن لگن می شود همین امر سبب می شود که در آینده نتوانند زایمان طبیعی انجام دهند و از طریق عمل سزارین قادر به زایمان باشند.

• بیماری راشیتیسم در کودکان

این بیماری به دلیل کمبود کلسیم و فسفر در زمان رشد استخوان ها بوجود می آید, ناکافی بودن فسفر و کلسیم باعث می شود تا استخوان ها املاح کافی
را نداشته باشند و قادر به تحمل وزن فرد نباشند در نتیجه استخوانها دچار انحنا می شوند.

دلایل کمبود ویتامین D3

• مصرف برخی داروهای ضد تشنج
• اختلالات بدن در جذب ویتامین D3
• دریافت ناکافی نور آفتاب
• رژیم غذایی فاقد منابع ویتامین دی

چه افرادی در معرض کمبود ویتامین D قرار دارند؟

1.نوزادان

نوزادان ویتامین دی مورد نیاز خود را از طریق ویتامین موجود در شیر مادر

دریافت میکنند.

نوزادان باید روزانه 400 IU ویتامین دی دریافت کنند البته لازم به ذکر است

 نوزادان باید از تماس مستقیم نور خورشید به دور باشند که این موضوع از

 طریق کرم ضد آفتاب مخصوص نوزاد و همچنین لباس مناسب قابل کنترل

 می باشد.

2.سالمندان

پوست افراد سالمند توانایی ساخت ویتامین دی را ندارد و همچنین اغلب

سالمندان بیشتر وقت خود را در منزل میگذرانند و کمتر در معرض نور خورشید

قرار میگیرند.

3.افراد زمین گیر

افرادی که به دلیل معلولیت یا هر بیماری دیگری زمین گیر شده اند و به میزان

کافی در معرض نور خورشید قرار ندارند.

4.افراد مبتلا به بیماری التهاب روده (IBD)

بعضی بیماریها مانند کولیت,التهاب روده,بیماریهای کبدی,

سلیاک (اختلال خود ایمنی روده کوچک) , سیستیک فیبروزیس منجر به

 اختلال در جدب ویتامین دی می شوند.

5.افرادی که پوست تیره دارند

افراد با پوست تیره میزان بالایی از ملانین در پوست خود دارند همین امر سبب

 کاهش توانایی پوست در تولید ویتامین دی از طریق جذب نور خورشید شده

است.

6.افرادی با اضافه وزن بالا

افرادی که دارای اضافه وزن هستند و شاخص توده بدنی آنها بالای 30 می باشد

 یا افرادی که تحت عمل جراحی بایپس معده قرار گرفته اند در جذب ویتامین دی

دچار اختلال خواهند شد.

میزان مناسب دریافت ویتامین D3 چقدر است؟

 دریافت ویتامین D3 میتواند بصورت مستقیم از طریق تغدیه بدون مکمل باشد

همچنین میتوان برای تامین کافی این ویتامین از مکمل های دارویی استفاده کرد.

بطور کلی آنچه که حائز اهمیت است میزان دریافت روزانه ویتامین D3 می باشد

 که میتواند با مکمل یا بدون مکمل باشد.

• برای افراد 1 تا 70 سال روزانه 600 IU
• برای سنین بالای 70 سال روزانه 800 IU

عوارض مصرف بیش از حد ویتامین  D3

همانطور که کمبود ویتامین D3 باعث بروز مشکلات و بیماریهای زیادی

 می شود,دریافت بیش از حد این ویتامین نیز مشکلاتی به همراه خواهد داشت.

مصرف بیش از حد ویتامین D3 بخصوص اگر با مصرف بالای کلسیم همراه باشد

منجر به مسمومیت می شود,البته ایک مسمومیت خیلی شایع نیست اما در

افرادی که بیش از حد مجاز از مکمل های ویتامین دی استفاده می کنند دیده

 می شود.

مصرف بیش از حد ویتامین D3 باعث چه مشکلاتی می شود؟

• رسوب کلسیم در کلیه که منجر به سنگ کلیه می شود.
• رسوب کلسیم در قلب و ریه که منجر به بیماریهای قلبی و ریوی می شود.
• رسوب کلسیم در گوش که باعث اختلالات شنوایی یا حتی ناشنوایی

 می شود.

از دیگر عوارض مصرف زیاد ویتامین دی میتوان به این موارد اشاره کرد:

• تهوع و استفراغ
• ضعف بدن
• سردرد
• تشنگی مکرر
• افزایش حجم ادرار
• یبوست
• مشکلات گوارشی
• شکننده شدن استخوانها

ویتامین دی از ویتامینهای محلول در چربی است به این معنی که در آب حل نمی شود
زمانی جذب بهتری دارد که به همراه غذاهای چرب وارد بدن شود, به همین دلیل توصیه
می شود برای جذب بهتر ویتامین دی آنرا همراه با یک غذای چرب میل کنید.
توجه به این نکته ضروریست منظور از غذای چرب,غذایی لبریز از روغن نیست!
روغن زیتون, لبنیات پر چرب, آجیل, مغز تخمه آفتابگردان, تخم مرغ و آووکادو
 مواد غذایی سرشار از چربی طبیعی هستند که باعث جذب بهتر ویتامین می شوند.
بطور خلاصه میتوان نتیجه گرفت که بهترین زمان برای مصرف مکمل ویتامین دی
هنگام صرف یک وعده غذای اصلی و پرچرب است.

مصرف چه داروهایی با قرص ویتامین D3 تداخل دارند؟

1. کلسیم بلاکرها (مسدود کننده کانال کلسیم)
   از نمونه داروهای کلسیم بلاکر میتوان به وراپامیل,دیلتیازم,نیفدیپین و
    آملودیپین اشاره کرد.
   مصرف ویتامین دی باعث کاهش اثر دهی کلسیم بلاکرها میشود.
   زیرا ویتامین دی باعث افزایش جذب کلسیم مز شود و این موضوع با تاثیرات
   کلسیم بلاکرها تداخل دارد.
   توصیه می شود افرادی که از داروهای کلسیم بلاکر خصوصو وراپامیل استفاده
   میکنند به هیچ عنوان خودسرانه مکمل های ویتامین دی را مصرف نکنند و
   حتما در این خصوص با پزشک مشورت کنند.
2. سایمیتیدین
   قرص سایمیتیدین توانایی کبد را در فعالسازی ویتامین دی کاهش میدهد.
3. کلستیپول
   مصرف قرص کلستیپول جذب ویتامینهای محلول در چربی (D,K,E,A) و همچنین
   جذب اسید فودیک را کاهش می دهد.
4. کورتون ها
   داروهای کورتونی توانایی بدن را در فعالسازی ویتامین دی کاهش میدهد که نتیجه
    آن کاهش ویتامین دی و کاهش کلسیم و افزایش احتمال پوکی استخوان میباشد.
5. وارفاراین
   ویتامین دی باعث  افزایش شدید فعالیت داروی ضد انعقاد مثل وارفارین
    می شود,این امر خطر خونریزی های شدید را بسیار افزایش می دهد.
   در صورتی که قرص وارفارین جزو داروهای مصرفی روتین شما می باشد به هیچ
   عنوان خودسرانه از انواع مکمل های ویتامین دی استفاده نکنید و حتما در این
    باره با پزشک مشورت کنید.

ویتامین D و بیماریها

تاثیر ویتامین D بر بیماری MS

ام اس از بیماریهای خود ایمنی و مزمن می باشد که سیستم عصبی مرکزی را

 هدف حمله قرار می دهد.

یکی از قابلیتهای ویتامین D3 تعدیل سیستم ایمنی می باشد.

یکی از عوامل مخرب برای سیسیتم ایمنی تخریب میلین نیتریک اکساید می باشد.

تحقیقات نشان می دهد که مصرف ویتامین D3 سطح تیریک اکساید را کاهش

 می دهد.

همچنین طبق تحقیقات انجام شده این نتیجه بدست آمده است که ویتامین دی

پروتئینی در بدن فعال میکند که می تواند در ترمیم سلولهای عصبی آسیب دیده

و همچنین درمان بیماری ام اس نقش موثری داشته باشد.

تاثیر ویتامین D بر بیماری اوتیسم

نور خورشید اصلی ترین منبع تامین ویتامین دی می باشد با توجه به استفاده

 از کرم های ضد آفتاب جذب این ویتامین از طریق نور خورشید کاهش

می یابد,افزایش زیاد آمار بیماری اوتیسیم در سراسر جهان این نگرانی را ایجاد کرده

 است که شاید بین بیماری اوتیسم و کمبود ویتامین دی ارتباطی وجود داشته

باشد.

منابع تامین ویتامین ‌D

 تامین ویتامین میتواند بصورت طبیعی یا بصورت مصنوعی توسط قرص های

مکمل و آمپول باشد.

با تغییر در سبک زندگی و پیروی از یک رژیم غذایی سالم میتوانید بطور طبیعی

کمبود این ویتامین را جبران کنید و ویتامین مورد نیاز بدن خود را تامین نمایید.

منابع ویتامین D

• زرده تخم مرغ
• روغن کبد ماهی
• ماهی پر چرب مثل سالمون,ماهی تن
• جگر گوساله
• لبنیات مثل کره و خامه
• غلات
• برخی از میوه ها و سبزیجات
• نوشیدنی های غنی شده مثل شیر بادام
• چربی ماهی هایی مثل قزل آلا منبع غنی ویتامین دی است.
• نور خورشید

تابش اشعه فرابنفش نور خورشید به پوست انسان ماده ای بنام دهیدروکلسترول

را طی فرایندهایی در کلیه به ویتامین دی تبدیل میکند.

این ویتامین به دو شکل زیر در دسترس است:

• ارگوکلسیفرول (vitamin D2) و
• کوله کلیسفرول (vitamin D3)

در دسترس می باشند اما با توجه به اینکه ویتامین D3 فرم طبیعی ویتامین است

 و ویتامین دی را افزایش می دهد,مصرف ویتامین D3 توصیه می شود.

چه مقدار ویتامین D3 استفاده کنیم؟

• زمانی که وزن کودک به دوبرابر وزن بدو تولد رسید لازم است تا پایان

دو سالگی روزانه 400  واحد بصورت قطره A+D استفاده شود.

• ü   2 تا 12 سالگی: هر دوماه یک قرص ویتامین D3 با دوز 50 هزار
• ü   12 تا 70 سالگی: ماهی یک عدد قرص 50 هزار
• سنین بالای 70 سال: هر دوهفته یک عدد قرص 50 هزار

فرایند تولید ویتامین D3

ویتامین D3 طی فرایندی از اشعه فرابنفش خورشید در پوست ساخته می شود

 اما ساخته شدن آن در پوست برای تامین کل نیاز بدن کافی نمی باشد.

بسباری از افراد بدلیل موقعیت جغرافیایی محل زندگی ,آلودگی هوا,زندگی در

 مکان های سرپوشیده و همچنین نحوه پوشش لباس به مدت کافی در معرض نور

 خورشید قرار نمیگیرند,بنابراین ویتامین D3 در بدن انها به میزان کافی ساخته

 نمی شود و برای تامین نیاز بدن خود باید بصورت خوراکی این ویتامین را دریافت

 نمایند.

گاهی مواد غذایی به تنهایی توان تامین ویتامین مورد نیاز بدن را ندارد در این صورت

 مصرف قرص های ویتامین D3 تجویز می شود که میزان مصرف این قرص با توجه

به شرایط سنی متفاوت می باشد.

کمبود ویتامین D یک اختلال شایع

کمبود ویتامین دی به قدری شایع است که امروزه یکی از آزمایشات مهم چکاپ

 محسوب می شود.

آزمایش چکاپ ویتامین دی میزان ویتامین دی موجود در خون را ارزیابی می کند

 که در صورت کمبود آن داروی مکمل تجویز می شود.

امروزه در سراسر جهان مردم کمتر در معرض نور خورشید قرار می گیرند و کمبود

ویتامین دی یک معضل جهانی است و در سراسر دنیا شایع است.

در ایران حدودا 80 درصد از مردم دچار کمبود ویتامین دی هستند که بعضی افراد

خفیف و با تغییر رژیم غذایی جبران میشود و در بعضیها به حدی است که نیاز به

 مصرف کپسول های ویتامین دی و ویتامین D3 می باشد.

تفاوت ویتامین D با ویتامین  D3

ممکن است نام ویتامین D2 و ویتامین D3 به گوشتان خورده باشد و گمان کنید

این دو ویتامین یکی هستند اما اینطور نیست,ویتامین D3 در دسته استروئید ها

قرار دارد و از سایر انواع ویتامین D در دسترس تر است.

ویتامین D3 بطور طبیعی از 7- دی هیدروکلسترول که در اپیدرم پوست وجود دارد

بدست می آید,هنگامی که بدن در معرض اشعه فرا بنفش خورشید قرار می گیرد

واکنش چرخه الکترونی رخ می دهد که طی آن 7-دی هیدروکلسترول به ویتامین

 D3 تبدیل می شود.

همانطور که گفته شد ویتامین D از دسته ویتامینهای محلول در چربی است که به

 دو نوع اصلی دیده می شود:

• ویتامین D2 (ارگوکلسیفرول) : از منابع گیاهی و غنی شده به دست می آید.
• ویتامین D3 (کوله کلیسفرول) : از غذاهای حیوانی به دست می آید.

تفاوت ویتامین D2 و ویتامین D3

ویتامین D2 و ویتامین D3 هر دو برای بدن لازم هستند اما ساختار و عملکرد

متفاوتی با هم دارند.

این دو ویتامین در جریان خون جذب می شوند اما کبد آنها را بطور متفاوتی

متابولیزه میکند.

کبد ویتامین D2 را به 25 هیدروکسی ویتامین دی 2 و ویتامین D3 را به 25

هیدروکسی ویتامین ‌دی 3 تبدیل می کند.

این دو ترکیب در مجموع کلسیفدیول نامیده می شوند که شکل اصلی گردش

خون ویتامین دی در بدن است.

با یک آزمایش خون ساده با اندازه گیری میزان کلسیفدیول می توان سطح

ویتامین دی را ارزیابی کرد.

منابع ویتامین D2

• مکملهای غذایی
• غذاهای غنی شده
• قارچ های گلخانه ای که با نور UV رشد می کنند

منابع ویتامین D3

• زرده تخم مرغ
• لبنیات از جمله کره و خامه
• جگر
• روغن‌ماهی
• مکمل های غذایی

ویتامین D3 در پوست

ویتامین D3 زمانی بوجود می آید که پوست در معرض نور خورشید قرار

میگیرد,بدین صورت که اشعه فرابنفش (UVB)خورشید در برخورد با پوست

طی یک فرایند 7-دهیدروکلسترول را به ویتامین D3 تبدیل می کند.

مشابه همین فرایند در قارچ ها و گیاهان اتفاق می افتد و از برخورد نور خورشید

 با قارچ ها و گیاهان ویتامین D2  تولید می شود.

قرار گرفتن روزانه در معرض نور خورشید بدون کرم ضد آفتاب می تواند تمام

 ویتامین D مورد نیاز بدن را تامین کند.

اهمیت ویتامین D

بسیاری از بیماریها از کمبود ویتامین دی در بدن بوجود می آیند.

برای دریافت ویتامین دی از نور خورشید لازم است که از ضد آفتاب استفاده

نکنید و لباسهای شما نباید خیلی پوشیده باشند تا پوست بتواند نور خورشید

 را جذب کند.

لازم به ذکر است برای دریافت ویتامین دی از نور خورشید لازم نیست هروز

ساعات طولانی در معرض خورشید قرار بگیرید توجه داشته باشید که زیادی

قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید منجر به آفتاب سوختگی و

بیماریهای پوستی زیاد خواهد شد.

تفسیر ویتامین D در آزمایش خون

• کمتر از 10 ng/ml : کمبود شدید ویتامین D
• بین 10 تا 24 ng/ml : کمبود خفیف تا متوسط
• بین 25 تا 50 ng/ml : میزان مناسب و نرمال
• بیشتر از 80 ng/ml : احتمال ایجاد مسمومیت

پاسخ به سوالات متداول