TSH در آزمایش خون چیست؟ مقدار نرمال و تفسیر آزمایش TSH

هورمون TSH (تیروتروپین) توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود و نقش اصلی آن کنترل فعالیت غده تیروئید است. این هورمون با تحریک تیروئید باعث تولید و ترشح هورمون‌های تیروئیدی T3 و T4 می‌گردد. سطح TSH در آزمایش خون نشان می‌دهد که تیروئید و هیپوفیز تا چه حد به درستی کار می‌کنند. افزایش یا کاهش غیرطبیعی این هورمون می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های غده تیروئید مانند کم‌کاری یا پرکاری تیروئید و یا اختلالات هیپوفیز باشد.

TSH در آزمایش خون چیست؟

TSH یا هورمون تحریک‌کننده تیروئید، هورمونی است که از غده هیپوفیز مغز ترشح می‌شود و نقش کلیدی در تنظیم عملکرد غده تیروئید دارد. این هورمون فعالیت سلول‌های تیروئید را تحریک می‌کند و باعث تولید هورمون‌های تیروئیدی T4 و T3 می‌شود.

اندازه‌گیری سطح TSH در آزمایش خون، یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای بررسی سلامت تیروئید است و می‌تواند به تشخیص کم‌کاری یا پرکاری تیروئید کمک کند. افزایش یا کاهش TSH معمولاً نشانه‌ای از اختلال در تیروئید یا هیپوفیز بوده و پزشکان برای تصمیم‌گیری در درمان و پایش بیماران از آن استفاده می‌کنند.

آزمایش TSH برای چیست؟

آزمایش TSH یکی از رایج‌ترین آزمایش‌های خون برای بررسی عملکرد غده تیروئید است. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا اختلالات تیروئید مانند کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism) یا پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism) را تشخیص دهد.

با اندازه‌گیری سطح TSH در خون، می‌توان فهمید که غده تیروئید شما به درستی هورمون‌های T3 و T4 را تولید می‌کند یا خیر. علاوه بر این، آزمایش TSH می‌تواند به پایش بیماران تحت درمان تیروئید و تنظیم دوز داروهای تیروئیدی کمک کند.

به طور خلاصه، این آزمایش برای موارد زیر کاربرد دارد:

• تشخیص کم‌کاری یا پرکاری تیروئید
• بررسی اثربخشی درمان تیروئید
• پایش بیماران با اختلالات هیپوفیز یا تیروئید

مقدار نرمال TSH چقدر است؟

مقدار نرمال TSH در آزمایش خون معمولاً بین 0.4 تا 4.0 میلی‌واحد بر لیتر (mIU/L) قرار دارد، اما این بازه ممکن است بسته به آزمایشگاه و روش اندازه‌گیری کمی متفاوت باشد.

سطح TSH بالاتر از حد نرمال معمولاً نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید است، در حالی که سطح پایین‌تر از حد نرمال ممکن است به پرکاری تیروئید اشاره داشته باشد.

عوامل مختلفی مانند سن، بارداری، داروها و بیماری‌های مزمن می‌توانند روی مقدار TSH تأثیر بگذارند، بنابراین همیشه نتیجه آزمایش باید توسط پزشک متخصص بررسی شود.

به طور خلاصه:

• TSH طبیعی: 0.4 – 4.0 mIU/L
• بالا: احتمال کم‌کاری تیروئید
• پایین: احتمال پرکاری تیروئید

مقدار TSH	وضعیت تیروئید	توضیحات
0.4 – 4.0 mIU/L	نرمال	عملکرد تیروئید طبیعی
بالاتر از 4.0 mIU/L	کم‌کاری تیروئید	غده تیروئید کمتر فعال است
پایین‌تر از 0.4 mIU/L	پرکاری تیروئید	غده تیروئید بیش از حد فعال است

بالا بودن TSH نشانه چیست؟

افزایش سطح TSH در آزمایش خون معمولاً نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید است. در این شرایط، غده تیروئید نمی‌تواند هورمون‌های مورد نیاز بدن (T3 و T4) را به اندازه کافی تولید کند. در نتیجه، غده هیپوفیز با ترشح TSH بیشتر تلاش می‌کند تا غده تیروئید را تحریک کرده و تولید هورمون‌ها را افزایش دهد.

علائم شایع مرتبط با بالا بودن TSH شامل موارد زیر است:

• خستگی و ضعف مداوم
• افزایش وزن غیرطبیعی
• احساس سرما حتی در هوای گرم
• خشکی پوست و ریزش مو
• مشکلات حافظه و تمرکز

توجه داشته باشید که افزایش TSH ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد، از جمله مشکلات غده هیپوفیز یا مصرف برخی داروها. بنابراین بررسی دقیق توسط پزشک و انجام آزمایشات مکمل مانند آزمایش T3 و T4 ضروری است.

پایین بودن TSH نشانه چیست؟

کاهش سطح TSH در آزمایش خون معمولاً نشان‌دهنده پرکاری تیروئید است. در این حالت، غده تیروئید بیش از حد فعال شده و هورمون‌های تیروئیدی T3 و T4 را به مقدار زیاد تولید می‌کند. نتیجه این افزایش، کاهش ترشح TSH توسط غده هیپوفیز است، زیرا بدن دیگر نیازی به تحریک بیشتر تیروئید ندارد.

علائم شایع مرتبط با پایین بودن TSH شامل موارد زیر است:

• کاهش وزن ناخواسته
• تپش قلب و اضطراب
• تعریق زیاد و حساسیت به گرما
• ضعف عضلانی و لرزش دست‌ها
• مشکلات خواب و بی‌قراری

توجه داشته باشید که کاهش TSH ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد، مانند مصرف داروهای خاص یا اختلالات غده هیپوفیز. برای تشخیص دقیق، انجام آزمایشات مکمل T3 و T4 و بررسی پزشک ضروری است.

آزمایش TSH چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش TSH در خون یک روش ساده و دقیق برای بررسی سلامت غده تیروئید است. این آزمایش معمولاً با گرفتن نمونه خون از ورید بازو انجام می‌شود و نیازی به آمادگی خاص ندارد، اما برخی پزشکان توصیه می‌کنند آزمایش TSH ناشتا گرفته شود تا نتایج دقیق‌تری به دست آید.

مراحل انجام آزمایش به صورت زیر است:

1. آماده‌سازی بیمار: معمولاً نیازی به رعایت رژیم غذایی خاص نیست، مگر دستور پزشک.
2. نمونه‌گیری خون: تکنسین آزمایشگاه با استفاده از سرنگ یا دستگاه وریدگیری، نمونه خون را از بازو می‌گیرد.
3. ارسال به آزمایشگاه: نمونه به بخش بیوشیمی یا هورمونی آزمایشگاه منتقل می‌شود.
4. تفسیر نتایج: نتایج TSH به همراه هورمون‌های تیروئیدی T3 و T4 بررسی شده و در صورت نیاز پزشک برای تشخیص کم‌کاری یا پرکاری تیروئید اقدامات لازم را انجام می‌دهد.

انجام منظم آزمایش TSH به خصوص برای افرادی که علائم اختلال تیروئید دارند، مانند خستگی، افزایش یا کاهش وزن ناخواسته، اضطراب یا ضعف عضلانی، اهمیت زیادی دارد.

سطح غیرطبیعی TSH نشانگر موارد زیر می باشد:

سطح TSH بالاتر از محدوده طبیعی معمولاً نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید است. در این حالت، وقتی غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند، غده هیپوفیز با ترشح TSH بیشتر سعی دارد تا غده تیروئید را تحریک کرده و تولید هورمون‌های مورد نیاز بدن را افزایش دهد.

از طرف دیگر، سطح پایین‌تر از حد طبیعی TSH معمولاً به معنی پرکاری تیروئید یا فعالیت بیش از حد غده تیروئید است. وقتی غده تیروئید بیش از حد هورمون تولید می‌کند، غده هیپوفیز به طور طبیعی TSH کمتری آزاد می‌کند.

توجه داشته باشید که محدوده طبیعی TSH ممکن است در آزمایشگاه‌های مختلف کمی متفاوت باشد، زیرا هر آزمایشگاه از کیت‌ها و روش‌های آزمایشی متفاوتی استفاده می‌کند.

چه عواملی بر نتیجه آزمایش TSH تأثیر می‌گذارد؟

آزمایش TSH یا هورمون تحریک‌کننده تیروئید یکی از مهم‌ترین تست‌ها برای بررسی عملکرد تیروئید است. اما نتایج این آزمایش می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد و همیشه عدد TSH به‌تنهایی معیار دقیق عملکرد تیروئید نیست. در ادامه به مهم‌ترین عواملی که می‌توانند نتیجه آزمایش TSH را تغییر دهند، اشاره می‌کنیم:

1. زمان نمونه‌گیری
   هورمون TSH دارای ریتم شبانه‌روزی است و صبح‌ها معمولاً سطح آن بالاتر از عصر است. بنابراین، انجام آزمایش در ساعات مختلف روز می‌تواند بر نتیجه تأثیر بگذارد. بهترین زمان برای آزمایش TSH معمولاً صبح و به‌صورت ناشتا است.
2. مصرف داروها
   برخی داروها می‌توانند سطح TSH را افزایش یا کاهش دهند. از جمله:
   • لووتیروکسین یا داروهای تیروئیدی
   • داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب
   • کورتیکواستروئیدها
   • داروهای قلبی و فشار خون
     قبل از انجام آزمایش، پزشک خود را در جریان تمام داروهایی که مصرف می‌کنید قرار دهید.
3. بارداری
   هورمون‌های بارداری می‌توانند سطح TSH را تغییر دهند. در سه ماهه اول بارداری، سطح TSH ممکن است به‌طور طبیعی کاهش یابد.
4. استرس و بیماری‌های حاد
   بیماری‌های حاد، تب، یا استرس شدید می‌توانند سطح TSH را موقتاً تغییر دهند. بنابراین، در شرایط حاد بهتر است آزمایش کمی بعد از بهبود وضعیت جسمی انجام شود.
5. عوامل تغذیه‌ای و سبک زندگی
   مصرف زیاد ید، مکمل‌ها و تغییرات ناگهانی در رژیم غذایی می‌تواند روی TSH اثر بگذارد. همچنین کمبود خواب و فعالیت بدنی شدید ممکن است اندکی سطح TSH را تغییر دهد.
6. اختلالات تیروئیدی و بیماری‌های دیگر
   گاهی تغییر TSH ناشی از بیماری‌های تیروئیدی مانند کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، التهاب تیروئید، یا اختلالات خودایمنی است.

نکته مهم: برای تفسیر دقیق آزمایش TSH همیشه بهتر است نتیجه را به همراه سایر آزمایش‌های تیروئید مانند T3 و T4 بررسی کنید و حتماً با پزشک مشورت نمایید.

علت افزایش TSH در خون

سطح TSH توسط دو هورمون تنظیم می‌ شود.

1. هورمون TRH

هورمون TRH از غده هیپوتالاموس ترشح می‌شود و مستقیماً بر غده هیپوفیز اثر می‌گذارد. این هورمون باعث افزایش تولید TSH از هیپوفیز می‌شود.

2. هورمون‌های T3 و T4

هورمون‌های T3 و T4 توسط غده تیروئید تولید می‌شوند و با اثر بازخوردی بر هیپوفیز، تولید TSH را مهار می‌کنند.

بنابراین، افزایش سطح TSH می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:

• افزایش TRH از هیپوتالاموس
• کاهش سطح T3 و T4 ناشی از کم‌کاری تیروئید

علل دیگر افزایش TSH

• اختلالات هیپوفیز: غده هیپوفیز ممکن است به‌صورت اولیه و مستقل، مثلاً به دلیل آدنوم‌های خوش‌خیم هیپوفیز، تولید TSH را افزایش دهد.
• پرکاری هیپوتالاموس: در صورت وجود تومور یا آدنوم در هیپوتالاموس، میزان TRH افزایش یافته و تولید TSH نیز بالا می‌رود.
• قطع یا کاهش خودسرانه دارو: بیمارانی که تحت درمان با لووتیروکسین هستند و بدون نظر پزشک دارو را کاهش یا قطع کنند، ممکن است افزایش TSH مشاهده کنند.

نکته: در اکثر موارد، افزایش TSH نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید اولیه است، اما بررسی دقیق‌تر توسط پزشک و همراهی با آزمایش‌های T3 و T4 ضروری است.

شایع‌ترین علت افزایش TSH

افزایش TSH می‌تواند در موارد نادر ناشی از پرکاری هیپوتالاموس یا وجود تومورهای هیپوفیز باشد. با این حال، این علل بسیار کم‌شیوع هستند.

شایع‌ترین علت افزایش TSH، کم‌کاری تیروئید است.
در کم‌کاری تیروئید، تولید و ترشح هورمون‌های T4 و T3 از غده تیروئید کاهش می‌یابد. کاهش این هورمون‌ها باعث کاهش اثر مهاری آن‌ها بر هیپوفیز شده و در نتیجه تولید TSH افزایش می‌یابد.

نکته: افزایش TSH معمولاً اولین نشانه اختلال در عملکرد تیروئید است و بررسی سطح T4 و T3 برای تشخیص دقیق ضروری است.

سطح TSH در بارداری

در خانم‌های باردار، سطح TSH معمولاً پایین‌تر از افراد غیر باردار است.
هورمون‌های بارداری سطح برخی از هورمون‌های تیروئید را افزایش می‌دهند، که برای رشد مغز و سیستم عصبی جنین ضروری است. افزایش این هورمون‌ها باعث کاهش طبیعی TSH می‌شود.

دامنه‌های طبیعی TSH در بارداری

سطح TSH در بارداری بسته به سه ماهه بارداری متفاوت است:

سه ماهه بارداری	دامنه طبیعی TSH (mIU/L)
سه ماهه اول	0.1 – 2.5
سه ماهه دوم	0.2 – 3.0
سه ماهه سوم	0.3 – 3.0

نکته: کنترل منظم سطح TSH در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد، زیرا سطح غیرطبیعی TSH (چه بالا و چه پایین) می‌تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد.

عوارض ناشی از اختلال TSH در بارداری

• پره‌اکلامپسی
• تولد زودرس
• وزن کم هنگام تولد نوزاد
• نارسایی قلب در جنین

آزمایش  TSH

در آزمایش TSH میزان هورمون TSH را در خون اندازه‌گیری می شود.

هورمون TSH توسط غده هیپوفیز در مغز تولید می شود و وظیفه‌ دارد تا غده

تیروئید را جهت تولید هورمون‌ های تیروئیدی مورد نیاز بدن تحریک کند.

تیروئید یک غده کوچک و پروانه‌ ای شکل است که در بخش جلویی گردن قرار

دارد.

عملکرد درست غده تیروئید در بدن از اهمیت بسیار بالایی دارد.

غده تیروئید سه نوع هورمون اصلی تولید میکند که عبارتند از:

• تریودوتیرونین (T3)
• تیروکسین (T4)
• کلسی تونین

در حقیقت تیروئید با آزاد کردن این سه هورمون عملکردهای مختلف بدن مانند

رشد و متابولیسم و را کنترل می‌ کند.

کاربرد آزمایش TSH

• مشخص کردن علت اصلی سطح غیرطبیعی هورمون تیروئید
• غربالگری و تشخیص کم کاری یا پرکاری غده تیروئید
• تشخیص میزان عملکرد درست غده تیروئید

علل اندازه‌ گیری هورمون محرک تیروئید یا  TSH

زمانیکه فردی با  هر یک از علائم اختلال تیروئید به پزشک مراجعه می کند در

ابتدا پزشک متخصص جهت بررسی میزان سطح TSH در خون در خواست آزمایش خون می دهد.

به طور کلی اختلالات تیروئید تحت به دو صورت کم‌ کاری و پرکاری تیروئید طبقه

بندی می‌ شوند.

کم‌ کاری تیروئید

کم کاری تیروئید در واقع شرایطی است که در آن غده تیروئید هورمون‌ های بسیار

کمی تولید می‌ کند که منجر به کاهش میزان متابولیسم در بدن می‌ گردد.

علائم شایع کم‌ کاری تیروئید

• خستگی
• ضعف
• اختلال در تمرکز

علل کم‌ کاری تیروئید

• بیماری هاشیموتو
• تیروئیدیت (التهاب تیروئید)
• تیروئیدیت پس از زایمان
• کمبود ید در بدن

پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید یک اختلال تیروئیدی است که در آن غده تیروئید بیش از حد

هورمون‌ تولید می‌ کند و این امر منجر به افزایش غیر طبیعی متابولیسم می گردد.

علائم شایع پرکاری تیروئید

• افزایش اشتها
• اضطراب
• اختلال در خواب

علل پرکاری تیروئید

• بیماری گریوز
• افزایش بیش از حد ید
• وجود گره یا ندول های تیروئیدی
• تیروئیدیت (این بیماری به گونه ای است که ابتدا پرکاری تیروئید و سپس منجر به کم‌ کاری تیروئید می شود)

جهت مشاوره و هماهنگی میتوانید به سایت زیر مراجعه نمایید و یا با شماره های درج شده تماس حاصل فرمایید.

www.samarehlab.com

26471830-26471272

شماره واتساپ

09129001037

سوالات متداول درباره آزمایش TSH