دیالیز چیست و چه زمانی بیماری به انجام دیالیز نیاز پیدا میکند؟
دیالیز یک روند درمانی است که با استفاده از دستگاه خون را تصفیه میکند.
کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل هستند که در دو طرف بدن,پشت حفره شکم قرار
گرفته اند و مسئول تصفیه کردن و فیلتر کردن مواد زائد از خون هستند,زمانیکه
کلیه ها به درستی کار نکنند یا به عبارتی از کار افتاده باشند دیالیز با انجام
عملکردهای مشابه کلیه,مواد زائد را از خون را تصفیه می کند.
درواقع دیالیز جایگزینی برای انجام بسیاری از وظایف طبیعی کلیه ها می باشد.
دیالیز برای بیماران کلیوی این امکان را فراهم می کند که با اینکه کلیه هایشان دیگر
به خوبی کار نمی کند و عملکرد مناسبی ندارد بتوانند به زندگی خود ادامه دهند.
یکی از مهمترین وظایف کلیه ها تنظیم مایعات بدن است که اینکار را از طریق
تنظیم مقدار خروجی ادرار که به طور روزانه از بدن دفع می شود انجام می دهند.
هرچه بدن بیشتر عرق کند آب کمتری از کلیه ها دفع می شود و همینطور در
روزهایی که بدن کمتر عرق می کند مثلا در فصل پائیز و زمستان,برای حفظ توازن
آب در بدن,حجم ادرار خروجی باید بیشتر باشد.
یکی دیگر از وظایف اصلی کلیه ها خارج کردن مواد سمی و زائدی است که در
طول روز در بدن تولید می شود و از تصفیه خون بدست می آید.
اگر کلیه ها به درستی کار نکنند,مواد زائد در بدن جمع می شوند.
تجمع و دفع نشدن مواد زائد از بدن باعث عارضه ای بنام اورمی یا اوره خونی
می شود که حال بدی در بدن ایجاد می کند.
چه زمانی انجام دیالیز لازم می شود؟
از کار افتادن کلیه و تجمع مواد زائد در بدن باعث ناراحتی بیمار می شود,در این
شرایط بیمار به انجام دیالیز نیاز پیدا می کند.
با افزایش سطح مواد زائد در بدن,پزشکان با تجویز یک سری آزمایشها مواد
شیمیایی مختلفی را در خون اندازه گیری می کنند تا تشخیص دهند چه زمانی دیالیز
برای بیمار لازم می شود.
مهمترین مواد شیمیایی موجود در خون که در این آزمایشها اندازه گیری
می شود,کراتینین و نیتروژن اوره خون می باشد.
افزایش این دو ماده در خون نشان دهنده این است که توانایی کلیه ها برای تصفیه
مواد زائد کاهش یافته است.
آزمایشهایی که برای سنجش سطح عملکرد و فعالیت کلیه ها تجویز می شود
آزمایش ادرار و تصفیه کراتینین می باشد.
با مقایسه سطح کراتینین در خون و ادرار,پزشک تشخیص می دهد که کلیه ها
به درستی کار می کنند یا خیر.
مقایسه سطح کراتینین در خون و ادرار تصفیه کراتینین نامیده می شود.
زمانیکه سطح تصفیه کراتینین تا cc/minute 12-10 پایین می آید بیمار به
دیالیز نیاز دارد.
البته معمولا پزشک فاکتورهای دیگری هم برای تعیین وضعیت بیمار در نظر
میگیرد تا درمورد نیاز بیمار به دیالیز بهتر تصمیم بگیرد.
اگر بیمار ناتوانی قابل ملاحظه ای در دفع مواد زائد از بدن داشته باشد و یا دچار
بیماریهای قلبی,ریه,معده و از این این قبیل بیماریها باشد حتی اگر تصفیه کراتینین
تاحدی که ذکر شد پایین نیامده باشد انجام دیالیز توصیه می شود.
انواع دیالیز
- همو دیالیز (دیالیز با دستگاه)
- دیالیز صفاقی
دیالیز چگونه انجام می شود؟
همودیالیز
درمان همودیالیز در واحد همودیالیز انجام می شود,واحد همودیالیز یک ساختمان
مخصوص است که با دستگاه های درمان دیالیز تجهیز شده است.
علاوه بر این در این واحد مشاورانی برای رژیم غذایی یا نیازهای اجتماعی وجود
دارد که بیماران میتوانند در زمینه مورد نیازشان از آنها مشاوره بگیرند.
معمولا بیماران سه بار در هفته بصورت یکروز درمیان باید دیالیز شوند.
قبل از شروع دیالیز بیماران وزن کشی می شوند تا میزان مواد زائدی که از دیالیز
قبل تا آن روز در بدن آنها تجمع یافته,تشخیص داده شود.
سپس بیماران روی صندلی های راحت مخصوصی می نشینند,پرسنل دیالیز ابتدا
ناحیه پیوند بین سرخرگ و سیاهرگ را تمیز می کند و سپس دو سوزن به داخل
ناحیه پیوند فرو می کند.
یکی از این سوزن ها خون را به داخل دستگاه انتقال می دهد تا در آنجا تصفیه
شود و سوزن دیگر,خون تصفیه شده را به داخل بدن بیمار بر می گرداند.
دیالیز حدودا 2 تا 4 ساعت زمان می برد که طی این زمان پرسنل دیالیز بطور منظم
فشار خون بیمار را چک می کنند و دستگاه دیالیز را تنظیم می کنند.
تا سپری شدن ساعات درمان بیمار میتواند استراحت کند,مطالعه کند یا هر کاری
که به او آرامش می دهد انجام دهد تا دیالیز به اتمام برسد.
در همودیالیز از یک نوع فیلتر مخصوص جهت جدا کردن مواد زائد و آب اضافه
از خون استفاده می شود.
در انجام همودیالیز خون از بدن بیمار به یک فیلتر بنام غشای دیالیز که در دستگاه
دیالیز قرار دارد وارد می شود که برای انجام آن,یک لوله‌ی پلاستیکی مخصوص
بین یک شریان و یک ورید در بازو یا پای بیمار (گرافت) قرار داده می شود.
گاهی بین شریان و ورید در بازو یک ارتباط مستقیم ایجاد می شود (فیستول).
در مرحله بعد سوزن هایی در فیستول یا گرافت قرار داده می شوند و از این راه
خون وارد دستگاه دیالیز شده,از میان فیلتر (غشای دیالیز) عبور میکند و به بدن
بیمار باز میگردد.
اگر بیمار قبل از قرار گیری گرافت یا فیستول به دیالیز نیاز پیدا کند,یک کاتتر با
قطر بزرگ را مستقیما وارد یک ورید بزرگ در پا یا گردن می کنند تا از طریق آن
عمل دیالیز انجام شود.
در دستگاه دیالیز,یک محلول در طرف دیگر فیلتر وجود دارد که مواد زائد بدن
بیمار را دریافت می کند.
دیالیز صفاقی
دیالیز صفاقی با استفاده از مایعی انجام می شود که از طریق یک لوله پلاستیکی
مخصوص وارد حفره شکمی می شود تا اطگز طریق آن آب اضافی و مواد زائد از
بدن دفع شود.
درواقع در دیالیز صفاقی از بافتهای بدن بیمار در داخل حفره شکمی به عنوان
فیلتر استفاده می شود,پوشش داخلی حفره شکمی یک غشای مخصوص بنام
غشای صفاقی می باشد.
کاتتر دیالیز صفاقی یک لوله پلاستیکی است که از طریق دیواره ی شکم وارد حفره
ی داخلی شکم می شود و از طریق آن یک مایع مخصوص وارد حفره شکمی
می شود و اطراف روده ها را شستشو می دهد.
با استفاده از محلولهای مختلف مواد زائد و مایعات اضافه از طریق این فرایند از
بدن دفع می شود.
در دیالیز صفاقی بیمار نقش فعالتر و مسئولیت بیشتری دارد.
بیمار موظف است سطح شکم و کاتتر که درمان در آنجا صورت میگیرد را تمیز نگه
دارد تا از ایجاد عفونت جلوگیری کند.
دیالیز صفاقی توسط خود بیمار و در منزل انجاگ می شود.
برای انجام این فرایند بیمار ابتدا باید خود را وزن کند تا میزان مایع مورد نیاز
مشخص شود.
بعد از مشخص شدن مایع مورد نیاز بیمار باید ماسک بزند و محل کاتتر صفاقی را
تمیز کند,مایعی که وارد حفره شکمی شده است در کیسه پلاستیکی که از ابتدا در آن قرار داشته تخلیه می شود.
بیمار کیسه پر شده را جدا می کند و یک کیسه محلول جدید را متصل میکند تا
داخل حفره شکمی تخلیه شود.
پس از تخلیه مایع جدید به داخل حفره شکمی کیسه جدید خالی شده و تا دیالیز بعدی زیر لباس بیمار قرار می گیرد.
این فرایند حدودا 30 دقیقه زمان می برد و باید روزی 4-5 بار انجام شود.
یک دستگاه بنام سیکلر وجود دارد که میتواند به عنوان جایگزین این درمان
استفاده شود.
استفاده از این دستگاه به این صورت است که هر شب 5 تا 6 کیسه از مایع
دیالیز به روی دستگاه سیکلر قرار داده می شود و زمانی که بیمار خواب است
دستگاه بطور خودکار مایع را تعویض می کند.
مزایا و معایب همودیالیز و دیالیز صفاقی
همودیالیز و دیالیز صفاقی هر دو مزایا و معایبی دارند و انتخاب اینکه کدام روش
برای دیالیز بیمار انتخاب شود به شیوه زندگی بیمار,شرایط پزشکی و میزان
مسئولیت و مشارکت وی در روند درمانی بستگی دارد.
و انتخاب روش مناسب و مشورت بیمار و پزشک انجام می شود.
بدون توجه به اینکه کدام نوع از دیالیز برای درمان بیمار انتخاب شده است,بیمار
مسئولیتهای خاصی دارد که برای سهولت درمان موظف آنها را به درستی رعایت
کند.
وظایف بیمار در روند دیالیز عبارتند از:
- پیروی از یک رژیم غذایی سالم و مناسب
- کنترل میزان مصرف مایعات
- کنترل میزان مصرف ویتامین‌های خاص
- توجه به مصرف داروها جهت کنترل فشار خون و تعادل کلسیم و فسفر.
بزرگترین مزیت همودیالیز برای بیماران مشارکت حداقلی در درمان است.
البته بیماران باید طی یک برنامه مشخص,سه بار در هفته به واحد دیالیز مراجعه
نمایند.
علاوه بر این همودیالیز نسبت به دیالیز صفاقی نیاز به کنترل توجه بیشتری به
رژیم غذایی و مایعات مصرفی دارد.
دیالیز صفاقی مناسب بیمارانی است که دیالیز مستقل تر را ترجیح می دهند.
در این نوع دیالیز زمان بندی منعطف تر است و در منزل قابل انجام است.
در دیالیز صفاقی بیمار باید هر روز به میزان مشخص تحت درمان دیالیز قرار
بگیرد اما مزیت آن این است که می تواند زمان دقیق دیالیز را تغییر دهد,درواقع
زمانبندی انجام دیالیز به عهده خود بیمار است.
بیماری کلیوی بیماری جدی و گاها خطرناکی است و به توجه و پیگیری نیاز دارد.
در افرادی که به نارسایی مزمن کلیه مبتلا هستند امکان بهبود بسیار کم است,اما
به کمک دیالیز میتوان سلامت فرد را بهبود بخشید و طول عمر را تا سالها افزایش داد.
آیا دیالیز کلیه دردناک است؟
یکی از ترسهایی که برای بیماران نیازمند به دیالیز وجود دارد این است که آیا
دیالیز درد دارد؟
توجه داشته باشید خود درمان دیالیز دردناک نیست اما برخی از افراد هنگام
اتصال به دستگاه همودیالیز یا در انتهای روند تخلیه دیالیز صفاقی احساس
ناراحتی می کنند.
در چنین شرایطی بهتر است این موضوع را با تیم مراقبتی خود در میان بگذارید
تا به کاهش درد شما کمک کنند.
عوارض دیالیز کلیه
از عوارض دیالیز کلیه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خارش پوست
- گرفتگی عضلانی
- کاهش فشار خون
- افزایش حجم مایعات
- احساس خستگی
- تغییر خلق و خوی
- عفونت یا تورم محل دسترسی برای دیالیز
- اختلال در خواب (به دلیل خارش,بی‌قراری پاها و وقفه کوتاه در تنفس)
زندگی کردن با دیالیز
بسیاری از افرادی که دیالیز می شوند می تواند به زندگی باکیفیت خود ادامه دهند.
اگر بیمار از وجوه دیگر سلامت باشد میتواند با وجود دیالیز به کار یا تحصیل خود
ادامه دهد و فعالیتهایی مثل رانندگی,ورزش,شنا و حتی سفر کردن را انجام دهد.
این تصور اشتباه است که بیماری که دیالیز می شود توان انجام بسیاری از فعالیتها
را از دست می دهد,افرادی که این تفکر را داشته باشند و خودشان از انجام فعالیتهای روزمره و تفریحات منع کنند بعد از مدت کوتاهی عصبی و پرخاشگر
می شوند و در طولانی مدت دچار افسردگی خواهند شد.
درست است که نداشتن کلیه های سالم فشار روحی و جسمی زیادی به بیمار وارد
می کند و اما نپذیرفتن این شرایط فقط اوضاع را برای بیمار بدتر می کند.
یک بیمار کلیوی تحت درمان دیالیز می تواند مانند سایر افراد فعالیت داشته باشد
و تفریح کند.
برخی افراد ممکن است سالها با دیالیز زندگی کنند و خوشبختانه امید به زندگی در
کسانی که دیالیز می شوند در دهه اخیر بسیار بالاتر رفته است.
جهت مشاوره و هماهنگی می توانید از طریق مراجعه به سایت و تماس
با شماره تلفنهای درج شده با ما در ارتباط باشید.
26471272-26471830
شماره واتساپ
09129001037
