آزمایش PTH چیست و چه کاربردهایی دارد؟

آزمایش PTH سطح هورمون پاراتیروئید (PTH)  در خون را اندازه گیری می کند.

این آزمایش با عنوان پاراتورمون هم شناخته می‌شود.

پارتورمون هورمونی است که توسط غدد پاراتیروئید تولید می‌ شود.

پاراتیروئید چهار غده کوچک به اندازه نخود در غده تیروئید در گردن شما است که سطح کلسیم را در خون کنترل می‌ کند.

کلسیم یک ماده معدنی و بسیار مهم برای بدن است که علاوه بر استحکام استخوانها و دندانها برای عملکرد صحیح اعصاب,عضلات و قلب ضروری است.

درصورتیکه سطح کلسیم خون خیلی پایین باشد,غدد پاراتیروئید هورمون پاراتیروئید یعنی PTH را در خون آزاد می‌کنند که باعث افزایش سطح کلسیم می‌ شود.

همچنین در صورتیکه اگر سطح کلسیم خون بیش از حد بالا باشد غدد پاراتیروئید تولید PTH را متوقف می‌ کنند.

بالا بودن یا پایین بود بیش از حد سطح PTH که  می تواند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند.

برای بدست آوردن اطلاعات دقیق از سطح و عملکرد کلسیم در بدن معمولا  آزمایش PTH به همراه آزمایش کلسیم تجویز می شود.

اگر نتیجه هر دو آزمایش در محدوده نرمال باشد به این معنی است که مشکلی در سطح کلسیم بدن وجود نخواهد داشت.

هدف از انجام آزمایش PTH تشخیص علت بالا یا پایین بودن سطح کلسیم در  بدن است.

کاربرد آزمایش  PTH

همانطور که گفته شد آزمایش PTH معمولا همراه با آزمایش کلسیم جهت تشخیص موارد زیر انجام می شود:

1- تشخیص هایپرپاراتیروئیدیسم

هایپرپاراتیروئیدیسم بیماری است که در آن غدد پاراتیروئید بیش از حد نرمال هورمون پاراتیروئید تولید می کنند.

2- تشخیص هیپوپاراتیروئیدیسم

در این بیماری غدد پاراتیروئید کمتر از حد معمول هورمون پاراتیروئید تولید می کنند.

2- تشخیص علت سطح غیر طبیعی کلسیم که آیا علت ناشی از وجود مشکل در غدد پاراتیروئید است یا خیر؟

علائم  بالا بودن سطح کلسیم

• شکننده شدن استخوان ها
• حالت تهوع و استفراغ
• تکرر ادرار
• احساس تشنگی زیاد
• احساس مداوم خستگی
• سنگ کلیه

علائم پایین بودن سطح کلسیم

• آریتمی قلبی (ضربان قلب نامنظم)
• سوزن سوزن شدن در انگشتان دست یا پا
• گرفتگی شدید عضلات

آمادگی قبل از آزمایش  PTH

آزمایش PTH معمولا نیاز به آمادگی خاصی ندارد اما لازم است قبل از انجام

آزمایش پزشک و همچنین مسئولین آزمایشگاه را در جریان داروهایی که استفاده

 می کنید قرار دهید.

توصیه می شود قبل از انجام آزمایش 8 تا 12 ساعت ناشتا باشید.

در مدت ناشتایی نوشیدن آب و مسواک زدن موردی ندارد.

اما از جویدن آدامس و سیگار کشیدن پرهیز نمایید. 

آزمایشهای مرتبط با آزمایش  PTH

• آزمایش کلسیم
• آزمایش ویتامین D3

آزمایش Vit D3 (ویتامین D3 )

در این آزمایش سطح ویتامین D3 در بدن  اندازه گیری می شود.

اگر سطح ویتامین D در بدن کافی نباشد بدن قادر به جذب کلسیم نخواهد بود.

ویتامین D باعث تنظیم و کنترل جذب کلسیم از روده می شود.

نقش هورمون پاراتیروئید (PTH) فعال‌سازی ویتامین D می باشد.

کمبود یا بیش از حد بالا بودن ویتامین D باعث عدم تعادل در متابولیسم کلسیم

می شود.

کم قرار گرفتن در معرض نور خورشید باعث کاهش سطح ویتامین D  و افزایش

سطح PTH می شود.

آزمایش Ca (کلسیم)

این آزمایش درواقع سطح کلسیم خون را ارزیابی می کند که همانطور که گفته شد

به تفسیر آزمایش PTH کمک می ‎کند.

تفسیر آزمایش  PTH

درصورتیکه در نتیجه آزمایش سطح PTH در بدن بالاتر از حد نرمال باشد میتواند  

نشانگر یکی از موارد زیر باشد:

• هایپرپاراتیروئیدیسم
• بیماری کلیوی
• کمبود ویتامین D
• تومور خوش خیم (غیر سرطانی) غدد پاراتیروئید
• نوعی اختلال که مانع از جذب کلسیم غذا می شود

اگر در نتیجه آزمایش سطح PTH پایین تر از حد نرمال باشد میتواند نشانگر موارد

 زیر باشد:

• کم کاری تیروئید
• مصرف بیش از حد کلسیم یا ویتامین D

لازم به ذکر است PTH علاوه بر کنترل سطح کلسیم نقش مهمی در کنترل سطح

فسفر و ویتامین D در خون هم دارد.

درصورتیکه نتیجه آزمایش PTH طبیعی نباشد, ممکن است پزشک برای تشخیص

 بهتر آزمایش فسفر یا ویتامین D برایتان تجویز کند.

اختلالات ناشی از عدم تعادل هورمون پاراتیروئید

• افسردگی
• استخوان درد
• خستگی مزمن
• سردرد و بدن درد
• فشار خون بالا
• پوکی استخوان
• اختلال در خواب
• کم شدن حافظه
• عدم تمرکز
• سنگ کلیه
• نارسایی کلیه
• آریتمی قلبی ( ضربان قلب نامنظم)

گاهی دیده می شود برخی افراد با وجود سطح  غیرطبیعی PTH هیچ علائمی

ندارند,علت این موضوع این است که اگر سطح کلسیم به آرامی تغییر کند ممکن

است علائم قابل توجهی نداشته باشد.  

بیماریهای مرتبط با سطح هورمون پاراتیروئید

سطح پایین PTH می‌ تواند ناشی از این بیماریها باشد:

• اختلالات تیروئیدی
• مشکلات استخوانی
• مسموم شدن با ویتامین D
• دریافت کلسیم اضافی
• سارکوئیدوز ( نوعی بیماری التهابی چند سیستمی)

بیماریهای مرتبط با سطح بالای PTH

• کاهش جذب ویتامین D و کلسیم
• اختلال تیروئید
• بیماریهای استخوانی
• تومورهای پاراتیروئیدی

هایپرپاراتیروئیدیسم (پرکاری غدد پاراتیروئید)

پرکاری پاراتیروئید شایع‌ ترین مشکلی است که برای غدد پاراتیروئید ایجاد می‌ شود.

 زمانی که هورمونهای پاراتیروئیدی ترشح شده بیشتر از حد طبیعی تولید شود, بیماری هایپرپاراتیروئیدیسم یا پرکاری پاراتیروئید ایجاد می‌شود.

در فردی که به این بیماری دچار می شود غدد پاراتیروئید رفتار غیر طبیعی دارند و صرف‌ نظر از سطح کلسیم بدن,میزان زیادی هورمون ترشح می‌کنند,حتی زمانی که سطح کلسیم در محدوده نرمال است و غدد پاراتیروئید نباید هورمون تولید کنند همچنان به ترشح هورمون ادامه می‌ دهند.

ترشح بیش از حد هورمونهای پاراتیروئیدی برای سلامتی شخص بسیار مضر است و باعث می شود شخص با مشکلات جدی مواجه شود.

احساس خستگی بسیار شدید,اختلالات کلیوی و پوکی استخوان از جمله عوارضی است که فرد مبتلا به هایپرپاراتیروئیدیسم تجربه خواهد کرد.

علت بیماری پرکاری غدد پاراتیروئید

هایپر پاراتیروئیدیسم اولیه:

شایع‌ ترین علت ترشح بیش‌ ازحد هورمون از غدد پاراتیروئید,تشکیل شدن یک توده‌ خوش خیم (غیر سرطانی) در یکی یا تعدادی از این غدد می باشد.

معمولا توده در یکی از غدد پاراتیروئید تشکیل می شود و همین غده تمامی هورمون پاراتیروئید را تولید می‌ کند.

سه غده‌ ی دیگر کوچک و معمولا توده‌ای نیستند و عملکرد نرمال دارند و به خاطر بالا بودن سطح کلسیم بدن (به دلیل پرکاری غده‌ حاوی توده) به حالت خفته در آمده‌اند و هورمون ترشح نمی‌ کنند.

غده‌ ی پرکار اغلب خوش خیم است به ندرت سرطانی می شود (تقریبا کمتر از یک مورد از 2500 مورد) اما همین غده خوش به تدریج به بدن آسیب می رساند,چرا که موجب افزایش غیر طبیعی سطح کلسیم در بدن می‌ شود و این موضوع باعث تخریب برخی از بافت‌ های بدن می‌ شود.

هایپر پاراتیروئیدیسم ثانویه

در این حالت از بیماری کاهش شدید سطح کلسیم منجر به پرکاری غدد پاراتیروئید می شود تا کمبود کلسیم را جبران کنند.

عوامل موثر در هایپرپاراتیروئیدیسم ثانویه

1. کمبود کلسیم شدید

گاهی ممکن است دستگاه گوارش به میزان کافی کلسیم از غذا جذب نکند درنتیجه

 بدن دچار کمبود کلسیم می شود.

2. کمبود شدید ویتامین D

ویتامین D در حفظ سطح مناسب کلسیم و جذب کلسیم از غذا موثر است.

زمانیکه بدن در معرض نور خورشید قرار میگیرد ویتامین D تولید می کند,همچنین مقداری از ویتامین D بدن از غذا تامین می شود بنابراین در صورتیکه که به میزان کافی ویتامین D دریافت نکنید بدن با کمبود کلسیم مواجه می شود.

3. نارسایی کلیه

کلیه ها ویتامین D را به شکلی تبدیل میکنند که بدن بتواند از آن استفاده کند.

درصورتیکه که کلیه ها نارسایی داشته باشند ویتامین D قابل استفاده کاهش می یابد کاهش ویتامین D منجر به کاهش سطح کلسیم می شود در نتیجه منجر به افزایش PTH و پرکاری پاراتیروئید ثانویه می شود.

لازم به ذکر است شایع ترین علت پرکاری پاراتیروئید ثانویه نارسایی مزمن کلیه می باشد.

عوارض احتمالی هایپرپاراتیروئیدیسم

• پوکی استخوان
• شکستگی راحت استخوان
• اختلال در سیستم عصبی
• زخم معده
• سنگ کلیه
• پانکراتیت (التهاب پانکراس)

درمان پرکاری پاراتیروئید (هایپرتیروئیدیسم)

برای بیماران مبتلا به پرکاری پاراتیروئید اولیه   دو انتخاب وجود دارد,انتخاب اول این که  اقدامی نکنند و انتخاب دوم این است که غده‌  پاراتیروئیدی مشکل‌ ساز را

با عمل جراحی خارج کنند.

به ندرت پیش می آید که بیش از یک غده مشکل‌ ساز باشد.

پزشکان معمولا اگر پرکاری پاراتیروئید بسیار خفیف باشد,انجام جراحی را پیشنهاد نمی‌ کنند.

توجه به این موضوع بسیار مهم است که پرکاری پاراتیروئید درصورتیکه هیچ اقدامی برای درمان انجام نشود به خودی خود,بهبود نمی یابد و قطعا پیشرفت خواهد کرد,همانطور که گفته شد پرکاری پاراتیروئید به دلیل تشکیل توده‌ در یکی از غدد پاراتیروئید ایجاد می‌ شود و با گذشت زمان این توده بزرگ و بزرگ‌ تر می‌ شود.

تنها درمان قطعی پرکاری پاراتیروئید جراحی و خارج کردن غده مشکل ساز است اما با این حال انجام عمل جراحی برای همه بیماران توصیه نمی شود.

هیپوپاراتیروئیدیسم‌ (کم کاری پاراتیروئید)

هیپوپاراتیروئیدیسم یا کم کاری پاراتیروئید به بیماری گفته می‌ شود که در آن غدد پاراتیروئید  به میزان کافی هورمون تولید نمی کنند.

کم کاری پاراتیروئید یک بیماری بسیار نادر است و اغلب به این دلیل ایجاد می‌ شود که در حین جراحی تیروئید یا پاراتیروئید,به غدد پاراتیروئید آسیب وارد شده است. کم کاری پاراتیروئید با کاهش ‌ترشح هورمون  منجر به کاهش سطح کلسیم و افزایش سطح فسفر خون می‌ شود.

علائم هیپوپاراتیروئیدیسم

علائم کم کاری پاراتیروئید ممکن است بسیار خفیف,در حد گزگز کردن و مور مور شدن دست ها و انگشتان یا اطراف دهان باشد و یا شدید به صورت گرفتگی‌ های عضلانی باشد.

شدیدترین علائم این بیماری کزاز (گرفتگی عضلانی شدید در کل بدن) و تشنج (به ندرت رخ می دهد) می‌ باشد.

علل بیماری هیپوتیروئیدیسم

کم‌ کاری غدد پاراتیروئید یک مشکل نادر است که در شرایط خاصی ایجاد می‌ شود.

شایع‌ ترین علت بروز این بیماری,توقف فعالیت غدد پاراتیروئید پس از انجام عمل جراحی تیروئید یا پاراتیروئید است.

علت دیگر و البته بسیار نادر,داشتن این مشکل بصورت مادرزادی است و شخص از بود تولد این غدد را در بدن ندارد.

به ندرت در مواردی,علت کم کاری پاراتیروئید قابل تشخیص نمی باشد.

انواع کم کاری پاراتیروئید

• کمبود ترشح هورمون پاراتیروئید
• ناتوانی کلیه‌ ها و استخوان‌ ها برای پاسخگویی به هورمون پاراتیروئید

کمبود ترشح هورمون پاراتیروئید

بیماری که دچار این وضعیت دچار شده است یا  غدد پاراتیروئید کوچکی دارد و یا  اصلا غدد پاراتیروئید را ندارد و به همین دلیل میزان ترشح هورمون PTH پایین می باشد.

علل کمبود ترشح PTH

علت اول:

کم‌ کاری تیروئید پس از عمل جراحی تیروئید یا پاراتیروئید اصلی ترین و شایع‌ ترین علت پایین بودن سطح PTH این است که ممکن است این غدد در حین جراحی خارج کردن غده تیروئید,بطور تصادفی برداشته شوند. در اغلب موارد جراحی غده تیروئید چنین عوارضی به همراه ندارد,اما امکان دارد در 1 تا 3 درصد از مواردی که جراحی برداشتن کامل غده‌ ی تیروئید دارند این مشکل بروز کند.

علت دوم:

در حالت دوم علت کمبود ترشح PTH مشخص نیست,به این حالت ایدیوپاتیک (علت ناشناخته) گفته می‌ شود. این حالت بسیار نادر است و ممکن است مادرزادی باشد یا به ولایل نا معلوم در  زمان دیگری بروز کند.

در هیپیوپاراتیروئیدیسم مادر زادی بیماران از بدو تولد غدد پاراتیروئید را ندارند و اکثرا این بیماران هیچ گونه سابقه خانوادگی و زمینه ارثی در ابتلا به این بیماری ندارند.

حالت دیگر اکتسابی است به این معنی که سیستم ایمنی بدن بر علیه غدد پاراتیرویید آنتی بادی‌ تولید می‌ کند که با غدد پارتیروئید مثل یک بافت خارجی رفتار می کنند. لازم به دکر است این بیماری ممکن است علاوه بر آسیب به غدد پاراتیروئید به ارگانهای دیگری هم نیز صدمه وارد کند.

 درمان هیپوپاراتیروئیدیسم یا کم‌ کاری پاراتیروئید

درمان اصلی کم‌ کاری پاراتیروئید,بدون توجه به علت بیماری مصرف مکملهای ویتامین D و کلسیم است.

مبتلایان به این بیماری نیاز دارند روزی چند مرتبه قرص کلسیم و یکبار در روز مکمل ویتامین D با دوز بالا مصرف کنند.

آزمایشگاه ثمره با برخورداری از به روز ترین تجهیزات و دستگاههای آزمایشگاهی و بهرمندی از کادر متخصص و مجرب تمامی آزمایشهای مربوط به تیروئید و پاراتیروئید را در نهایت دقت انجام می دهد و نتیجه آزمایش را در سریع ترین زمان ممکن به دست شما عزیزان می رساند.

www.samarehlab.com

پاسخ به سوالات متداول

جهت هماهنگی و رزرو وقت می توانید به سایت مراجعه نمایید

و یا با شماره های درج شده تماس حاصل فرمایید.

www.samarehlab.com

26471830-26471272

شماره واتساپ

09129001037