آزمایش ادرار یکی از رایج‌ترین و مهم‌ترین تست‌های پزشکی برای بررسی سلامت عمومی بدن است. این آزمایش میتواند به تشخیص سریع مشکلاتی مانند عفونت‌های ادراری (UTI)، سنگ کلیه، بیماری‌های کلیوی، دیابت، فشار خون بالا و حتی بارداری کمک کند.
اگر برایتان این سوال پیش آمده که “آزمایش ادرار برای چیست؟” یا “ازمایش ادرار برای چیه؟” در این مقاله با بیانی ساده و علمی، پاسخ تمام ابهامات شما را خواهیم داد.
آزمایش ادرار چگونه انجام میشود؟
نمونه‌گیری برای آزمایش ادرار بسیار ساده است:
ابتدا بخش اول ادرار را در توالت رها می‌کنید.
بخش میانی ادرار را در ظرف استریل جمع‌آوری می‌کنید.
نمونه باید حداکثر ۲ ساعت پس از جمع‌آوری بررسی شود.
❗ مهم: بهتر است آزمایش ادرار اول صبح انجام شود زیرا ادرار شبانه غلیظ‌تر بوده و نتایج دقیق‌تری به‌دست میدهد.
بررسی ظاهری و شیمیایی ادرار شامل چه چیزهایی است؟
در آنالیز ادرار موارد زیر بررسی میشود:
رنگ، بو و شفافیت
غلظت یا وزن مخصوص (نشانه کم‌آبی یا پرآبی بدن)
وجود پروتئین، قند، خون، کتون، بیلی‌روبین و نیتریت
pH ادرار
سلول‌های سفید، قرمز، اپی‌تلیال، کریستال‌ها و سیلندرها
آیا آزمایش ادرار ناشتا باید انجام شود؟
❌ خیر. نیازی به ناشتا بودن نیست.
اما برای دقت بیشتر، توصیه میشود:
نمونه اول صبح باشد.
شب قبل از آزمایش از مصرف زیاد آب یا مواد غذایی رنگ‌زا خودداری شود.
دلایل تجویز آزمایش ادرار توسط پزشک
چکاپ کامل بدن
تشخیص بیماری‌های کلیوی، کبدی یا دیابت
بررسی علائم مشکوک مثل سوزش ادرار، درد شکم یا ادرار خونی
بررسی احتمال بارداری یا مصرف داروهای خاص
پایش مکرر در بیماران مزمن
آزمایش ادرار برای تشخیص چه بیماری‌هایی به‌کار می‌رود؟
عفونت مجاری ادراری (UTI)
دیابت
فشار خون بالا
سنگ کلیه و انسداد مجاری
نارسایی کلیه
مشکلات کبدی
بارداری (از طریق تست Beta HCG)
مصرف مواد مخدر یا داروهای خاص (غربالگری اعتیاد)
آزمایش کشت ادرار چیست و چه تفاوتی با آزمایش ساده ادرار دارد؟
آزمایش کشت ادرار زمانی انجام میشود که پزشک مشکوک به وجود باکتری در مجاری ادراری باشد.
نمونه ادرار در محیط مخصوص کشت داده میشود.
اگر باکتری رشد کند، نوع آن شناسایی شده و آنتی‌بیوتیک مناسب تجویز میشود.
پاسخ نهایی معمولاً بین ۲ تا ۳ روز آماده میشود.
علائم عفونت ادراری که نیاز به آزمایش ادرار دارند
سوزش هنگام ادرار
تکرر ادرار
تخلیه ناقص مثانه
تغییر رنگ یا بوی ادرار
تب، لرز، تهوع یا درد پهلوها
چرا عفونت‌های ادراری در زنان شایع‌تر است؟
به علت ساختار آناتومیکی:
پیشاب‌راه زنان کوتاهتر است
مقعد به مجرای ادراری نزدیکتر است
احتمال ورود باکتری‌ها به مثانه بیشتر است
آزمایش ادرار برای نوزادان و کودکان چگونه انجام میشود؟
استفاده از کیسه مخصوص جمع‌آوری ادرار
یا در صورت نیاز، نمونه‌گیری از طریق سوند ادراری
در شرایط خاص، نمونه‌گیری از مثانه با سوزن (بسیار نادر)
احتمال ابتلا به عفونت‌های ادراری در بارداری بیشتر است.
در صورت عدم درمان، ممکن است منجر به زایمان زودرس یا پره‌اکلامپسی شود.
معمولاً چند نوبت در دوران بارداری آزمایش ادرار و کشت ادرار انجام میشود.
آزمایش ادرار ۲۴ ساعته چیست؟
✅ یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های بررسی عملکرد کلیه‌ها.
در این روش، بیمار ادرار خود را در طول ۲۴ ساعت در ظرف مخصوص جمع‌آوری کرده و سپس به آزمایشگاه تحویل میدهد.
کاربردها:
ارزیابی دقیق دفع پروتئین، کراتینین، کلسیم یا سدیم
بررسی نارسایی مزمن کلیه
تشخیص پره‌اکلامپسی در بارداری
پایش بیماران دیابتی یا فشار خون بالا
❗نکته: لازم است نمونه‌گیری با رعایت دقت بسیار بالا انجام شود، زیرا خطا در جمع‌آوری موجب اشتباه در نتایج میشود.
آیا آزمایش ادرار اعتیاد را نشان میدهد؟
بله. تست اعتیاد با ادرار یکی از رایج‌ترین روش‌های تشخیص مصرف مواد مخدر است. این تست میتواند وجود مواد زیر را نشان دهد:
مورفین، متادون، ترامادول
شیشه، حشیش، کوکائین
بنزودیازپین‌ها (دیازپام و…) و با توجه به کیت‌های تخصصی حتی نوع ماده نیز قابل تشخیص است.
تفسیر نتیجه آزمایش ادرار (آشنایی با اصطلاحات برگه آزمایش)
وقتی جواب آزمایش ادرار را دریافت می‌کنید، ممکن است با اصطلاحات زیادی روبه‌رو شوید. در این بخش هر یک از اجزای گزارش را توضیح می‌دهیم تا بتوانید قبل از مراجعه به پزشک، درک بهتری از نتیجه داشته باشید.
1. رنگ (Color)
رنگ طبیعی ادرار معمولاً زرد روشن تا کهربایی است. رنگ‌های غیرعادی میتوانند نشان‌دهنده موارد زیر باشند:
ادرار قرمز یا صورتی: وجود خون، مصرف چغندر یا دارو
ادرار قهوه‌ای یا تیره: مشکلات کبد یا مصرف آنتی‌بیوتیک خاص
بی‌رنگ: نوشیدن بیش از حد آب
2. شفافیت (Clarity or Appearance)
شفاف: نرمال
کدر: ممکن است نشانه عفونت، وجود چرک، سلول یا باکتری باشد.
3. بوی ادرار
بوی شیرین: احتمال وجود قند (دیابت)
بوی آمونیاک: احتمال عفونت ادراری یا کم‌آبی شدید بدن
4. وزن مخصوص (Specific Gravity)
مقدار طبیعی: 1.005 تا 1.030
بالا بودن: کم‌آبی بدن، اسهال، استفراغ
پایین بودن: مشکلات کلیوی، نوشیدن زیاد آب
5. pH ادرار
مقدار طبیعی: ۴.۵ تا ۸
اسیدی بودن: دیابت کنترل‌نشده، اسهال شدید
قلیایی بودن: عفونت‌های ادراری یا رژیم گیاهی زیاد
6. پروتئین در ادرار (Protein)
نباید در ادرار وجود داشته باشد. اگر هست:
ممکن است نشانه بیماری کلیوی، فشار خون بالا، دیابت یا لوپوس باشد.
افزایش موقت ممکن است ناشی از ورزش، استرس یا تب باشد.
7. گلوکز در ادرار (Glucose)
وجود گلوکز (قند) در ادرار غیرطبیعی است و باید آزمایش قند خون و دیابت انجام شود.
8. کتون‌ها (Ketones)
نشان‌دهنده سوزاندن چربی به‌جای قند در بدن است. در موارد زیر دیده میشود:
وجود زیاد آن معمولاً به معنای عفونت یا التهاب در دستگاه ادراری است.
گلبول قرمز (RBC)
وجود خون در ادرار ممکن است نشانه:
عفونت
سنگ کلیه
آسیب کلیوی
تروما یا ضربه باشد.
سلول‌های اپی‌تلیال
مقدار کم نرمال است، ولی زیاد بودن ممکن است آلودگی نمونه یا عفونت را نشان دهد.
کریستال‌ها
انواع مختلفی دارد (کلسیم اگزالات، اورات، فسفات) و ممکن است نشانه تشکیل سنگ کلیه باشند.
سیلندرهای ادراری (Casts)
ساختارهایی هستند که در کلیه تولید می‌شوند و ممکن است نشانه:
التهاب کلیه (نفرون)
عفونت یا بیماری سیستمیک باشند.
نکاتی برای جمع‌آوری صحیح نمونه آزمایش ادرار ۲۴ ساعته
اگر پزشک شما آزمایش ادرار ۲۴ ساعته تجویز کرده است، این نکات را رعایت کنید:
اولین ادرار صبح روز اول را دور بریزید.
سپس تا صبح روز بعد تمام ادرارها را در ظرف بزرگ مخصوص جمع‌آوری کنید.
ظرف را در یخچال یا جای خنک نگه‌دارید.
نمونه را در اسرع وقت به آزمایشگاه تحویل دهید.
بهترین زمان آزمایش ادرار
صبح زود (اولین ادرار پس از خواب شبانه)
قبل از مصرف هرگونه دارو یا مکمل
در صورت تجویز پزشک، زمان خاص ممکن است مهم باشد (مثلاً قبل از عمل جراحی یا برای بارداری)
چرا آزمایش ادرار باید مرجع باشد؟
مقاله‌ی شما در حال حاضر تمام جنبه‌های تخصصی، عمومی، کاربردی و آموزشی مربوط به آزمایش ادرار را پوشش داده است و اگر:
روی سرعت لود صفحه، طراحی واکنش‌گرا، UX خوب،
لینک‌سازی داخلی (مثلاً به مقالات: “تست بارداری در منزل”، “چکاپ دیابت”، “عفونت ادراری در کودکان”)
و قرار دادن FAQ با اسکیما مارک‌آپ پرسش و پاسخ
تمرکز کنید، احتمال رسیدن به رتبه ۱ گوگل بسیار بالاست.
آزمایش ادرار در منزل
آزمایشگاه ثمره با بهره‌گیری از تیم مجرب و تجهیزات کامل، خدمات نمونه‌گیری ادرار در منزل یا محل کار را ارائه میدهد. شما می‌توانید بدون مراجعه حضوری، نمونه خود را بدهید و نتیجه آزمایش ادرار را به‌صورت آنلاین دریافت کنید.
مراجعه نمایید و یا با شماره تلفن های زیر تماس حاصل فرمائید.
26471830-26471272
شماره واتساپ
09129001037
پاسخ به سوالات متداول
آیا برای آزمایش ادرار باید ناشتا بود؟
خیر. اما ادرار اول صبح بهترین نمونه است.
آیا آزمایش ادرار میتواند دیابت را تشخیص دهد؟
وجود قند در ادرار نشانهای از دیابت است، اما برای تشخیص قطعی نیاز به آزمایش خون است.
تغییر رنگ ادرار همیشه خطرناک است؟
نه. مصرف داروها، ویتامینها یا مواد غذایی مانند لبو و توت سیاه هم میتواند رنگ ادرار را تغییر دهد.
رابطه جنسی باعث عفونت ادراری میشود؟
بله. مخصوصاً در خانمها. رابطه جنسی متعدد یا عدم رعایت بهداشت ریسک ابتلا را افزایش میدهد.
احساس فوری برای ادرار اما خروج کم ادرار نشانه چیست؟
ممکن است نشانه عفونت مجاری ادراری باشد.
آیا هرگونه تغییر رنگ در ادرار نشانه عفونت ادراری می باشد؟
خیر.گاهی دلایل مختلفی از جمله رژیم غذایی,استفاده از داروها و بعضی بیماری ها روی رنگ ادرار تاثیر می گذارند. بطور مثال مصرف مولتی ویتامین ها یا مکمل های ویتامین B می تواند رنگ ادرار را زرد تر کند. قرمز بودن رنگ ادرار همیشه ناشی از وجود خون در ادرار نیست. مصرف توت سیاه,لبو و ریواس میتوانند رنگ ادرار را قرمز روشن یا قهوه ای کنند.
چرا عفونت ادراری در زنان شایع تر از مردان است؟
با توجه به آناتومی بدن زنان پیشاب راه نسبت به مردان کوتاهتر و به مقعد نزدیکتر است بنابراین باکتری مسیری کوتاهتری تا رسیدن به مثانه طی می کند به همین دلیل احتمال ابتلای زنان به عفونت مجاری ادراری بالاتر از مردان می باشد.
آیا آزمایش کشت ادرار خطرناک است؟
آزمایش کشت ادرار هیچ گونه خطر یا دردی به دنبال ندارد. این آزمایش به یک نمونه گیری ساده از ادرار نیاز دارد که دردناک نیست مگر اینکه به علت ابتلا به عفونت مجاری ادراری هنگام تخلیه ادرار دچار درد یا احساس سوزش شوید. درصورتی به در خواست پزشک نمونه گیری از ادرار توسط سوند انجام شود ممکن است هنگام ورود لوله به پیشاپ راه درد خفیفی احساس کنید که معمولا با استفاده از آغشته کردن لوله به ژل های روان کننده این درد به حداقل می رسد.
