آزمایش هورمون محرک فولیکول (FSH) چیست و چه اهمیتی دارد؟

آزمایش FSH جهت سنجش میزان هورمون محرک فولیکول (FSH) در خون انجام می شود.

هورمون محرک فولیکول (FSH) چیست؟

FSH مخفف Follicle Stimulating Hormone به معنی هورمون محرک فولیکول می باشد.

این هورمون توسط غده هیپوفیز در مغز تولید می شود و توسط  هیپوتالاموس , تخمدان

و بیضه کنترل می شود. فولیکولهای موجود در تخمدان خانم ها استروژن و پروژسترون

تولید میکنند و باعث تنظیم چرخه قاعدگی می شود هورمون FSH باعث رشد این

فولیکولها می شود.

در آقایان هورمون FSH مسئول رشد غدد جنسی و تولید اسپرم می باشد.

هدف از آزمایش FSH چیست؟

آزمایش FSH با بررسی میزان هورمون محرک فولیکول (FSH) در خون بیمار

 جهت ازریابی این موارد انجام می شود:

• مسائل مربوط به باروری
• عملکرد هیپوفیز
• علت بی نظمی قاعدگی
• نارسایی غدد جنسی
• بلوغ زودرس در کودکان
• تاخیر در بلوغ
• اختلال در  تخمدان
• بررسی علت پایین بودن تعداد اسپرم و ارزیابی عملکرد بیضه
• اختلالات هیپوتالاموس یا هیپوفیز

علت بلوغ دیر رس

آزمایش FSH جهت بررسی علت بلوغ دیر رس یا مشخص کردن اینکه آیا کودک

بلوغ دیر رس خواهد داشت یا خیر انجام می شود.

برخی از دلایل تاخیر در بلوغ:

• نارسایی غدد جنسی (گناد ها)
• کمبود هورمون
• اختلالات کروموزومی
• برخی از انواع سرطان
• عفونت
• کاهش اشتهای عصبی

 نقش هورمونهای جنسی در بلوغ

دخترها معمولا در سنین 8 تا 13 سالگی وارد دوران بلوغ می شوند.

در دوران بلوغ تولید استروژن و پروژسترون در بدن افزایش می یابد.

در این دوران غده هیپوفیز شروع به تولید هورمون لوتئینه کننده (LH) و

هورمون محرک فولیکول (FSH) می کند.

با تولید این هورمونها ترشح هورمون استروژن و پروژسترون نیز افزایش می یابد

بالا رفتن سطح استروژن و پروژسترون در خون منجر به بروز صفات ثانویه زنانه

می شود مانند:

• رشد سینه ها
• رویش موهای زائد در ناحیه تناسلی,زیر بغل و پاها
• افزایش چربی در ران و باسن و شکل گیری هیکل زنانه
• افزایش قد
• افزایش تولید چربی در پوست

نقش هورمونهای جنسی در قاعدگی

اولین تجربه قاعدگی ممکن است بین 8 تا 15 سالگی رخ دهد و تا زمان یائسگی

اکثر خانم ها بطور منظم هر ماه چرخه قاعدگی را دارند.

 چرخه قاعدگی معمولا 28 روز زمان می برد اما ممکن است بین 24 تا 38 روز

متغیر باشد که این موضوع می تواند به عوامل گوناگونی بستگی داشته باشد.

مراحل چرخه قاعدگی

چرخه قاعدگی طی سه مرحله رخ می دهد:

1. مرحله فولیکولی

اولین روز از عات ماهیانه شروع یک چرخه قاعدگی جدید است.

در این دوران مقداری خون به همراه بافت از طریق واژن از رحم خارج می شود.

در این مرحله از قاعدگی سطح سطح استروژن و پروژسترون بسیار پایین است

 و همین موضوع باعث تغییر در خلق و خو و تحریک پذیری بسیار بالا در این

 دوران می شود.

غده هیپوفیز با تولید هورمون LH و هورمون FSH باعث تولید استروژن و پروژسترون

و رشد فولیکولها در تخمدان می شود.

هر فولیکول یک تخمک دارد, پس از گذشت چند روز یک فولیکول غالب

در هر تخمدان پدید می آید که تخمدان ها سایر فولیکولها را جذب می کنند

 و فقط فولیکول غالب ادامه روند رشد را طی می کند.

زمانی که فولیکول غالب شروع به رشد می کند تولید استروژن افزایش می یابد.

افزایش سطح استروژن باعث آزاد شدن اندورفین در خون می شود که سطح

انرژی  را افزایش می دهد و باعث بهتر شدن خلق و خو می شود.

استروژن بافت درونی رحم (آندومتر) را تقویت می کند و رحم را برای بارداری

احتمالی آماده می کند.

2. مرحله تخمک گذاری

 در این مرحله سطح هورمون LH و استروژن به بالاترین حد خود می رسد و باعث

پاره شدن فولیکول و آزاد شدن تخمک می شود.

تخمک  می تواند حدودا 12 تا 24 ساعت بعد از آزاد شدن از تخمدان زنده بماند

و باروری تنها در این زمان می تواند اتفاق بیفتد.

3. تعیین زمان دقیق تخمک گذاری (مرحله لوتئال)

مرحله لوتئال مرحله ایست که تخمک از طریق از طریق لوله فالوپ از تخمدان

 به سمت رحم می رود.

پاره شدن فولیکول باعث آزاد شدن پروژسترون و ضخیم شدن بافت داخلی

 رحم می شود که آن را برای نگهداری از تخمک بارور شده آماده کرده است.

اگر تخمک بارور شده به انتهای لوله فالوپ (لوله رحم) برسد به دیواره رحم

 می چسبد و بدین صورت فرد باردار می شود.

اما اگر تخمک بارور نشده باشد دیواره رحم که برای بارداری ضخیم شده فرو

 می ریزد و بافت آن به همراه خون  و تخمک بارور نشده از بدن خارج می شود

 و چرخه قاعدگی جدید آغاز می شود.

نقش هورمون های جنسی زنانه در بارداری

بارداری زمانی آغاز می شود که تخمک بارور شده لانه گزینی کند یعنی روی دیواره

رحم قرار بگیرد,بعد از لانه گزینی جفت رشد می کند و هورمونهای

پروژسترون, ریلاکسین و گنادوتروپین تولید می کند.

چند هفته بعد از شروع بارداری پروژسترون پیوسته افزایش می یابد و باعث

افزایش ضخامت دیواره رحم و تولید مایع مخاطی می شود.

هورمون ریلاکسین در جلوگیری از انقباض های رحمی و آرام کردن تاندونهای

 لگن در دوران بارداری نقش دارد.

در سه ماهه دوم بارداری همچنان سطح هورمون استروژن و پروژسترون در

 حال افزایش است و در این زمان سلولهای جفت هورمون لاکتوژن جفتی انسانی

(HPL) تولید می کنند.

این هورمون به تنظیم سوخت و ساز بدن مادر و کمک به تغذیه جنین در حال

رشد می پردازد.

بعد از پایان بارداری سطح هورمونها کاهش می یابد و به میزان قبل از بارداری

 باز می گردد.

سطح هورمون استروژن در دوران شیر دهی کاهش می یابد و می تواند باعث

جلوگیری از بارداری شود.

نقش هورمونهای جنسی در یائسگی

زمانی که چرخه قاعدگی متوقف شود یائسگی رخ می دهد و فرد توانایی باردار شدن

 را از دست می دهد.

 یائسگی معمولا در سنین بالای 45 سال رخ می دهد.

قبل از یائسگی ممکن است فرد مدت زمان طولانی تحت عنوان دوران پیش از

 یائسگی تجربه,در این دوران ترشح هورمون ها نوسانات زیادی دارد و

 ممکن است فرد بطور مکرر دچار تغییرات خلق و خو شود یا احساس افسردگی

 داشته باشد این تغییرات طبیعی است و به علت نوسانات هورمونی می باشد.

علائم پیش از یائسگی:

• احساس گر گرفتگی
• پریودهای نامنظم
• خشکی واژن
• حساس شدن و تغییر در خلق و خو
• اختلال در خواب

شرایط انجام آزمایش FSH چیست و چه بیماری هایی با FSH در ارتباط هستند:

قبل از انجام آزمایش FSH و بطور کلی هر گونه آزمایشی حتما پزشک معالج خود

را در جریان داروهایی که مصرف می کنید قرار دهید.

منظور از مصرف دارو صرفا داروی بیماری های خاصی نیست بلکه در صورت

 مصرف هرگونه مکمل غذایی و انواع ویتامین ها نیز لازم است به پزشک خود

اطلاع دهید.

همچنین اگر دستگاه جلوگیری از بارداری داخل رحم خود دارید یا از قرص ضد

بارداری استفاده می کنید حتما پزشک خود را در جریان بگذارید زیرا این عوامل

 می توانند در نتیجه آزمایش شما اختلال ایجاد کند.

لازم به ذکر است در صورت ابتلا به هر یک از بیماریهای زیر حتما قبل از انجام

 آزمایش FSH با پزشک خود مشورت کنید زیرا این بیماریها با سطح  FSH در

ارتباط است.

• بیماری تیروئید
• تومورهای هورمونی
• سندروم پلی کیستیک (کیست های تخمدان)
• خونریزی واژینال غیر طبیعی

آزمایش FSH چگونه انجام می شود؟

آزمایش FSH یک آزمایش خون ساده است و مانند همه آزمایش خون های

متداول، نمونه گیری می شود.

تفسیر آزمایش FSH به چه صورتی است؟

سطح FSH با توجه به سن و جنسیت می تواند متفاوت باشد همچنین در صورتی

که فرد هنگام انجام آزمایش در دوران قاعدگی باشد با توجه به اینکه در روز چندم

 از قاعدگی قرار دارد سطح FSH می تواند متفاوت باشد.

سطح بالای FSH در خانم ها به چه عواملی بستگی دارد؟

درصورتی که در نتیجه آزمایش سطح FSH بالاتر از حد نرمال باشد ممکن به

 یکی از دلایل زیر باشد:

• یائسگی.
• نارسایی تخمدان.
• سندروم پلی کیستیک.
• اختلالات کروموزومی مانند سندروم ترنر (سندروم ترنر در صورتی رخ
  می دهد که زن بخشی از کروموزوم یا تمام کروموزوم x خود را دست بدهد).

افرایش سطح FSH ممکن است نشانگر کاهش تخمک با کیفیت برای لقاح باشد.

این مورد در سنین بالا رخ می دهد.

کیفیت تخمک برای بارداری با سن خانم رابطه مستقیم دارد با افزایش سن

 تخمک های کمتری در تخمدان ها بالغ می شوند و قدرت باروری کاهش می یابد.

سطح بالای FSH در خانم ها نشان دهنده این است احتمال بارداری ممکن است

 پایین باشد این موضوع ارتباط مستقیمی با سن بیمار دارد گاهی ممکن است ولی

 بدین معنی نیست که احتمال بارداری اصلا وجود ندارد فقط ممکن است نسبت

 به سایر خانم ها با مشکلات بیشتری مواجه شوید و نیاز به درمان های ناباروری

 داشته باشید.

سطح بالای FSH در آقایان به چه عواملی بستگی دارد؟

سطح بالای FSH در آقایان ممکن است در اثر یکی از عوامل زیر باشد:

• اختلال در عملکرد بیضه ها
• بیضه های آسیب دیده ناشی از اعتیاد به الکل
• بیضه های آسیب دیده ناشی از شیمی درمانی
• سندروم کلاین فلتر(یک اختلال ژنتیکی که باعث تریزومی شدن کروموزوم X

 یعنی داشتن یک کروموزوم X اضافه, که باعث می شود تعداد اسپرم به 0 برسد)

وظایف هورمون FSH

• هورمون FSH در بدن خانم ها وظیفه تحریک رشد و بلوغ تخمکها را به

عهده دارد.

• در آقایان وظیفه تحریک بیضه جهت تولید اسپرم بالغ را به عهده دارد.

• هورمون FSH پس از تولد پس از مدت کوتاهی در بدن نوزاد افزایش پیدا

        می کند و بعد از آن افت می کند و مجددا در سن ۶ تا ۸ سادگی افزایش

        می یابد.

• سطح بالای FSH در کودکان میتواند نشانگر داشتن بلوغ زودرس یا بلوغ دیر رس باشد.

سطح پایین FSH

درصورتی که سطح هورمون FSH از حد نرمال پایین تر باشد نشانگر این است که:

• خانم توان تولید تخمک ندارد
• آقا توان تولید اسپرم ندارد
• وجود تومور و ایجاد تداخل در عملکرد مغز جهت تولید هورمون FSH
• استرس و کمبود وزن نیز میتواند در مقادیر FSH موثر باشد

علت نارسایی تخمدان

جهت بررسی علت نارسایی تخمدان دو هورمومون LH و FSH اندازه گیری

 می شود.

نارسایی تخمدان به دو صورت اولیه و ثانویه می باشد.

نارسایی اولیه تخمدان:

نارسایی اولیه تخمدان به معنی اختلال در تخمدان ها می باشد و با افزایش سطح

 ‌LH و FSH همراه است.

دلایل نارسایی اولیه تخمدان

۱.اختلال در رشد تخمدان

• عدم رشد تخمدان
• سندروم ترنر (اختلالات کروموزومی)
• پایین بودن بیش از حد سطح آنزیم آلفا هیدروکسیلاز که منجر به اختلال در  تولید استروئید می شود

۲.از کار افتادن تخمدان ها

• شیمی درمانی
• پرتو درمانی
• اتوایمیون (بیماری خود ایمنی)

۳.عدم تخمک گذاری

• سندروم پلی کیستیک (کیست تخمدان)
• مشکلات تیروئیدی
• مشکلات غدد آدرنال
• تومور تخمدان

دلایل نارسایی ثانویه

نارسایی ثانویه تخمدان در اثر اختلالات هیپوتالاموسو هیپوفیز رخ می دهد و سطح

LH و FSH  پایین می باشد.

نارسایی بیضه

بالا بودن سطح LH و FSH در مردان نشانگر ناراسایی اولیه بیضه می باشد.

دلایل نارسایی اولیه بیضه

۱.اختلال در تکامل

• سندروم کلاین فلتر (اختلالات کروموزومی)
• نارسایی غدد جنسی (عدم رشد گناد ها)

۲.از کار افتادن بیضه

• شیمی درمانی
• پرتو درمانی
• وارد شدن ضربه
• عفونت ویروسی
• بیماری اتوایمیون (خود ایمنی)
• تومور GERM CELL

رشد فولیکولهای تخمدان

هورمون تحریک کننده با نزدیک شدن به پایان چرخه قاعدگی کاهش می یابد

 سلولهای عصبی هیپوتالاموس متوجه این موضوع هستند وشروع به ترشح

بیشتر هورمون گنادوتروپین می کنند که همین امر غده هیپوفیز را برای تولید

 و ترشح بیشتر هورمون محرک فولیکول (FSH) و لوتئینه کننده در خون

 تحریک می کند.

افزایش هورمون محرک فولیکول باعث تحریک رشد فولیکولها در

 تخمدان می شود,زمانی که فولیکولها رشد می کنند مقادیر بالایی از هورمونهای

جنسی استرادیول و اینهیبین تولید می شود که توسط هیپوتالاموس و هیپوفیز

 دریافت می شود و باعث کاهش تولید هورمون آزاد کننده گنادوتروپین و

 هورمون FSH می شود.

با رشد فولیکول و افزایش تولید استروژن,فولیکول افزایش روند هورمون لوتئینه

کننده (LH) و هورمون محرک فولیکول (FSH) را شبیه سازی می کند این موضوع

 باعث آزاد شدن تخمک از فولیکول بالغ و تخمک گذاری می شود.

در طول هر چرخه قاعدگی افزایش ترشح هورمون FSH باعث تحریک رشد

فولیکول در تخمدان می شود و بعد از تخمک گذاری تخمکی که آزاد شده جسم

 زرد تشکیل می دهد این جسم زرد سطح زیادی پروژسترون تولید می کند که

 مانع از تولید هورمون FSH می شود.

در پایان چرخه قاعدگی جسم زرد تجزیه می شود و با کاهش تولید پروژسترون

ترشح هورمون FSH افزایش می یابد و چرخه قاعدگی بعدی آغاز می شود.

هورمون FSH در آقایان

تولید هورمون FSH در آقایان توسط سطح هورمون تستسترون و اینهیبین

 موجود در خون تنظیم و کنترل می شود.

هورمون تستسترون و اینهیبین هر دو در بیضه تولید می شوند.

با افزایش سطح هورمون تستسترون یک پیام به هیپوتالاموس ارسال می شود

که ترشح هورمون آزاد کننده گنادوتروپین و هورمون FSH را کاهش دهد.

در صورتیکه سطح تستسترون کاهش یابد عکس این موضوع رخ می دهد

 و ترشح هورمون FSH افزایش می یابد.

آزمایشگاه ثمره با بهره گیری از کادر حرفه ای و مجرب و برخورداری از به روز ترین

تجهیزات آزمایشگاهی جهت حفظ سلامتی و رفاه حال مراجعین محترم و جلوگیری

 از تردد بی مورد در ایام پر خطر کرونا این امکان را فراهم نموده تا بیماران بتوانند

آزمایش های خود را با رعایت تمامی پروتکل های بهداشتی در منزل یا محل کار

خود با آسودگی خاطر انجام دهند.

جهت مشاوره, هماهنگی و رزو وقت میتوانید به سایت

www.samarehlab.com

مراجعه نمایید و یا با شماره تلفن های زیر تماس حاصل فرمایید.

22471830-22471272

شماره واتساپ

09129001037

پاسخ به سوالات متداول