آزمایش CBC چیست و چه فاکتورهایی در آن اندازه گیری می شود؟
آزمایش CBC یکی از رایج ترین آزمایشهایی است که وضعیت سلولهای خونی
را به خوبی نشان می دهد.
CBC مخفف کلمه Complete Blood Count به معنی شمارش کامل سلولهای
خونی می باشد.
آزمایش CBC یکی از پر کاربردترین آزمایشها در آزمایشگاه های بالینی است که
جهت بررسی وضعیت کلی سلامت بیمار و همچنین تشخیص طیف وسیعی از
بیماریهای مختلف مانند عفونت, آنمی و کم خونی و لوسمی ها استفاده می شود
این آزمایش اطلاعات بسیار مهمی در اختیار پزشک قرار می دهد.
آزمایش CBC یک آزمایش بسیار ساده اما پرکاربرد در علم پزشکی است زیرا
اطلاعات بسیار مهم و نفیدی در اختیار پزشک قرار می دهد.
در این آزمایش کلیه سلولهای موجود در گردش خون مورد آزمایش و بررسی قرار
گرفته می شود.
خون در حالت کلی از سه نوع سلول اصلی تشکیل شده که داخل مایعی به نام
پلاسما شناور می باشند.
این سلولها در مغز استخوان تولید می شوند و برای اینکه بتوانند عملکرد و
وظایف خود را به درستی انجام دهند نیاز به بالغ شدن دارند.
برخی از آنها در همان مغز استخوان که تولید شدند به بلوغ می رسند و برخی دیگر
در قسمتهای دیگری از بدن مثل کبد به بلوغ می رسند.
سلولهای خونی پس از بالغ شدن وارد جریان خون جی شوند تا بتوانند عملکردهای
مختلف بدن را ساماندهی نمایند.
تفاوت آزمایش CBC با CBC diff
درواقع آزمایش CBC یک آزمایش کلی است که وضعیت سلولهای خون را نشان
میدهد.
در آزمایش CBC چه فاکتورهایی از سلولهای خونی بررسی می شوند:
گلبولهای قرمز (RBC)
- تعداد و اندازه گلبولهای قرمز( RBC Countو MCV)
- سطح هموگلوبین
- غلظت هموگلوبین ( MCHو MCHC)
- نسبت تعداد گلبولهای قرمز خون به کل خون (هماتوکریت یا HCT)
- میزان وسعت توزیع گلبولهای قرمز خون (RDW)
گلبولهای سفید (WBC)
- بررسی تعداد گلبولهای سفید یا به عبارتی لکوسیتها
پلاکتها
- بررسی تعداد پلاکتهای خون
- بررسی متوسط حجم هر پلاکت (MPV)
آزمایش CBC diff
آزمایش CBC diff در واقع همان آزمایش CBC است با این تفاوت که علاوه بر
موارد بالا به بررسی انواع گلبولهای سفید و درصد هر نوع از گلبولهای سفید نیز
پرداخته می شود.
بطور مثال در یک آزمایش CBC گزارش بدست آمده نشان می دهد که تعداد
گلبولهای سفید X عدد است.
در آزمایش CBC diff علاوه بر اینکه تعداد گلبول سفید گزارش می شود این موارد
هم گزارش می شود که از این X تعداد گلبول سفید مثلاً 40%,38% درصد
لنفوسیت,15% درصد ائوزینوفیل و 7% درصد بازوفیل می باشد.
پزشک با توجه به اینکه کدام نوع از گلبولهای سفید افزایش داشته است می تواند
برخی از انواع عفونت ها را تشخیص دهد.
بطور مثال در عفونتهای باکتریال تعداد نوتروفیل ها افزایش پیدا میکند و در
عفونتهای ویروسی معمولاً تعداد لنفوسیتها بالا می رود.
البته توجه داشته باشید این موارد,استثناهای زیادی دارند و برای همه به یک
صورت نیست.
هدف از تجویز آزمایش CBC
آزمایش CBC جهت تشخیص طیف گسترده ای از بیماریها درخواست می شود
و توسط دستگاه های پیشرفته آزمایشگاهی فاکتورهای متنوعی از خون را مورد
آزمایش قرار می دهند.
نتایج غیر نرمال در هر یک از جوابیه های آزمایش CBC می تواند بیانگر یک یا
چند بیماری مختلف باشد که بل توجه به علائم بالینی بیمار و همچنین انجام
سایر تست های تکمیلی پزشک میتواند تشخیص قطعی بیماری را بدهد و درمان
بیمار را آغاز نماید.
تفسیر آزمایش CBC
امروزه تقریبا همه آزمایشگاههای بالینی در برگه های نتیجه آزمایش,علاوه بر
جواب آزمایش رنج مرجع یا Reference Range که بیانگر مقادیر طبیعی
فاکتورهای آزمایش می باشد را نیز قرار می دهند.
بنابراین بیمار برای تفسیر آزمایش CBC در منزل کافیست مقادیر نتیجه آزمایش
خود را با رنج نرمال هر تست مقایسه نماید.
در صورتی که عدد نتیجه آزمایش شما در محدوده گزارش شده باشد یعنی تست
شما نرمال می باشد.
اما اگر از این محدوده بالاتر یا پایین تر باشد نشان دهنده یک مشکل یا بیماری
می باشد.
لازم به ذکر است با توجه به اینکه که آزمایشگاه های مختلف از دستگاه ها و
روش های مختلفی برای بررسی آزمایش CBC استفاده می کنند رنج نرمال برای
هر آزمایشگاه می تواند متفاوت باشد.
در نتیجه آزمایش CBC وجود مواردی مثل Imature Granulocytes و
رتیکولوسیت بالا و یا کلامپ پلاکت به شمارش دستی و بررسی دستی آزمایش
نیاز دارد.
در چنین شرایطی متخصص آزمایشگاه به وسیله میکروسکوپ,مقادیر تقریبی از
این فاکتورها را محاسبه و گزارش می دهد.
همانطور که گفته شد اگر نتایج آزمایش در محدوده‌ی مرجع گزارش شده باشد
طبیعی است و مشکلی وجود ندارد اما اگر بالاتر یا پایین تر از محدوده مرجع باشد
غیر طبیعی است.
سطح غیرطبیعی گلبولهای قرمز (RBC)
سطح غیر طبیعی گلبولهای قرمز,هموگلوبین یا هماتوکریت می تواند نشانگر کم خونی، فقر آهن یا بیماری قلبی باشد.
پایین بودن تعداد گلبولهای قرمز (RBC) می تواند نشانگر موارد زیر باشد:
- خونریزی حاد یا مزمن
- تخریب RBC مانند کم خونی همولیتیک
- کمبود تغذیه‌ای (مثل کمبود آهن,کمبود ویتامین B12 یا کمبود فولات)
- آسیب به مغز استخوان
- بیماری التهابی مزمن
- و بیماری مزمن کلیوی
بالاتر بودن تعداد گلبولهای قرمز (RBC) از حد نرمال میتواند نشانگر موارد زیر باشد:
- کمبود آب بدن
- بیماری ریوی
- بیماری کلیوی
- تومورهایی که اریتروپویتین بیش از حد تولید می‌کنند
- استعمال دخانیات
- زندگی در ارتفاع زیاد
- اختلالات ژنتیکی
- پلی سیتمی ورا (یک بیماری بسیار نادر)
سطح غیرطبیعی گلبولهای سفید (WBC)
پایین بودن تعداد گلبولهای سفید میتواند نشانگر موارد زیر باشد:
- اختلالات خود ایمنی
- آسیب به مغز استخوان
- عفونت شدید
- لنفوم یا سرطان دیگری که به مغز استخوان گسترش می یابد
- کمبودهای تغذیه‌ای
- بیماریهای مربوط به سیستم ایمنی بدن مثل HIV و ایدز.
افزایش تعداد گلبول سفید در خون ممکن است به دلایل زیر باشد:
- التهاب
- عفونت باکتریایی یا ویروسی
- سرطان خون
- آلرژی
- آسم
- آسیب بافتی (مثل سوختگی یا حمله قلبی)
- فعالیت ورزشی سنگین
- استرس شدید
- واکنش به دارو
زمانیکه در بدن عفونت وجود داشته باشد,عفونت مغز استخوان را تحریک
میکند تا تعداد بیشتری نوتروفیل برای مقابله با عفونت باکتریایی تولید کند.
- در آلرژی معمولا تعداد ائوزینوفیل‌ها افزایش می یابد.
- در عفونت ویروسی تعداد لنفوسیتها بالا می رود شوند.
- همچنین در بیماریهایی مانند سرطان خون گلبولهای سفید غیرطبیعی به سرعت تکثیر می شوند.
تعداد بالای گلبول سفید می تواند نشانه ی عفونت یا التهاب و آلرژی باشد.
سطح غیرطبیعی پلاکتها (PLT)
- پایین بودن تعداد پلاکتها می تواند در اثر موارد زیر رخ دهد:
- عفونت ویروسی (مونونوکلئوز,سرخک,هپاتیت)
- آنتی بادی علیه پلاکت
- برخی داروها (استامینوفن,کینیدین …)
- سیروز کبدی
- اختلالات خود ایمنی
- سپسیس
- سرطان خون
- لنفوم
- میلودیسپلازی (ناهنجاری در تقسیم سلولی بنیادی خون)
- شیمی درمانی یا پرتو درمانی
علل افزایش پلاکت در خون عبارتند از:
- سرطان (ریه,دستگاه گوارش,پستان,تخمدان, لنفوم)
- لوپوس
- آرتریت روماتوئید
- کم خونی فقر آهن
- کم خونی همو لیتیک
- بیماری التهابی روده
- اختلال میلوپرولیفراتیو (مانتد ترومبوسیتمی)
جهت مشاوره و هماهنگی می توانید به سایت
مراجعه نمایید و یا با شماره تلفغن های زیر تماس حاصل فرمایید.
26471272-26471830
شماره واتساپ
09129001037
