سنگ کلیه توده های جامدی است که در اثر انباشته شدن مواد معدنی محلول در لایه پوششی داخلی کلیه ها ایجاد می شود.
این سنگها توده هایی سخت از جنس کریستال هستند که رنال کلکولوس یا سنگ کلیه نامیده می شوند و می توانند به اندازه یک دانه برنج یا یک نخود کوچک باشند.
سنگ کلیه معمولا از اگزالات کلسیم تشکیل می شود و اغلب در کلیه ها بروز می کنند اما ممکن است در هر بخشی از دستگاه ادراری تشکیل شوند.
اگر سنگ کلیه در مجاری ادراری گیر کند فرد نمیتواند به راحتی دفع ادرار داشته باشد و به علاوه درد شدیدی را هم تجربه خواهد کرد.
عدم درمان صحیح سنگ کلیه میتواند منجر به عفونت یا از کار افتادگی کلیه شود.
این بیماری ممکن است در یک یا هر دو کلیه و یا سایر قسمتهای دستگاه ادراری ایجاد شود.
دستگاه ادرار شامل بخشهای زیر می باشد:
سنگهای کلیه گاهی انقدر کوچکند که بدون آنکه بیمار متوجه شود از مجرای ادرار دفع می شوند.
البته دفع سنگ کلیه همیشه بدون درد نیست گاهی به حدی دردناک است که برای بیمار غیر قابل تحمل می باشد.
درصورتیکه سنگ کلیه بطور کامل از بدن دفع نشود و مقداری از آن در بدن باقی بماند عوارض متعددی را در پی خواهد داشت.
یکی از این عوارض مسدود شدن مجرای خروج ادرار یا به عبارت دیگر انسداد حالب می باشد.
تا زمانیکه سنگ از کلیه وارد حالب نشده باشد علائم خاصی ندارد اما پس از ورود سنگ به حالب علائم زیر بروز خواهند کرد:
درصورت مشاهده هر یک از این علائم توصیه می شود در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه و جهت درمان اقدام نمایید.
اطلاع داشتن از نوع سنگ کلیه بسیار مهم است زیرا فرایند درمان متناسب با نوع سنگ اعمال می شود.
بطور کلی سنگ کلیه به چهار دسته تقسیم می شود:
شایع ترین نوع سنگ کلیه سنگ های کلسیمی است.
این نوع از سنگ کلیه در اثر زیاده روی در مصرف ویتامین D یا خوردن غذاهای غنی از اگزالات مانند ریواس ایجاد می شوند.
افرادی که در طول روز به میزان کافی آب کافی نمی نوشند یا به شدت عرق می کنند اما مایعات از دست رفته بدن را جایگزین نمیکنند در معرض ابتلا به سنگ کلیه کلسیمی قرار دارند.
کم آبی بدن علت اصلی بروز سنگ اوریک اسیدی است.اگر در طول روز به اندازه کافی مایعات مصرف نکنید یا بعد از ورزش سنگین یا کار سخت به شدت عرق کنید و آب از دست رفته بدن را جبران نکنید مستعد ابتلا به سنگ کلیه اوریک اسیدی خواهید بود.
بسیاری از افراد از رژیم های لاغری سرشار از پروتئین پیروی می کنند و سودمندی آن معتقدند اما لازم است بدانید مصرف بیش از حد پروتئین در تشکیل سنگ کلیه بسیار موثر است.
سنگ سیستینی نادرترین نوع از سنگ کلیه است اما اگر یکبار ایجاد شود احتمال تشکیل مجدد آن وجود دارد.
یکی از عوامل تشکیل سنگ کلیه سیستینی وراثت است.
والدینی که هر دو به نوع یکسانی از اختلال ژنتیکی مبتلا هستند خطر ابتلا به سنگ کلیه سیستئنی را به فرزاندانشان منتقل می کنند.
علت ایجاد این نوع از سنگ کلیه عفونت,به خصوص عفونت مجاری ادراری می باشد.
این نوع از سنگ کلیه خیلی شایع نیست و بیشتر در کلیه خانمها در اثر عفونت ادراری تشکیل می شود.
باکتریها میتوانند خاصیت اسیدی ادرار را کم کنند و ادرار را قلیایی تر کنند زمانی که ادرار قلیایی تر می شود سنگهای استروویتی که ترکیبی از آمونیوم, فسفات و منیزیم هستند تشکیل شود.
احتمال تشکیل این نوع از سنگ کلیه در بیمارانی که دچار عفونت ادراری مزمن هستند و در مثانه یا کلیه سوند دارند و همچنین بیماران مبتلا به اختلالات عصبی مانند ام اس و اسپینا بیفیدا افزایش می یابد.
ام اس به دلیل اینکه عملکرد مثانه را مختل می کند احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می دهد.
تشخیص سنگ کلیه در ابتدا با معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی بیمار آغاز می شود و در ادامه تست ها و آزمایشهای دیگری تجویز می شود که به توضیح آن می پردازیم.
آزمایشهای درخواست شده عبارتند از:
برای مشاهده اندازه,شکل و محل قرار گیری سنگ های کلیه حتما باید تصویربرداری انجام شود.
تصویربرداری مناسب ترین روش درمانی را تعیین میکند و علاوه بر تشخیص برای بررسی نتیجه درمان هم استفاده می شود.
انواع روشهای تصویربرداری مورد استفاده برای تشخیص سنگ کلیه عبارتند از سونوگرافی,تصویربرداری با اشعه X و سی تی اسکن.
در سونوگرافی دستگاه ادراری برای تشخیص سنگ کلیه و هرگونه علائم مرتبط با این بیماری مثل تغییر در اندازه و شکل کلیه ها از امواج صوتی استفاده می شود.
در این عکسبرداری لازم است که روده های بیمار خالی باشد اگر اشعه X نتواند از سنگ عبور کند یعنی سنگ نسبت به اشعه حاجب باشد (در 90% موارد این چنین است) تعداد,شکل,حجم و محل قرار گیری سنگ مشخص می شود اما اگر سنگ نسبت به اشعه حاجب نباشد و اشعه X از آن عبور کند (در 10% موارد این چنین می شود) عکس رادیولوژی کمک چندانی در تشخیص سنگ کلیه نخواهد کرد.
در آزمایشهای اشعه X و سی تی اسکن اشعه کمی برای ایجاد تصاویر استفاده می شود.
سی اسکن از شکم یک آزمایش تصویربرداری است که نمای سه بعدی از اندامهای داخل حفره شکمی بدست می دهد.
در این آزمایش معمولا از هیچ کنتراست یا رنگی برای تشخیص سنگ کلیه استفاده نمی شود.
سی تی اسکن اندازه سنگ,محل و شرایطی که ممکن است باعث شکل گیری سنگ شود را نشان می دهد.
آزمایش خون به منظور ارزیابی عملکرد کلیه ها,به دنبال علائم ناشی از عفونت و جستجوی مشکلاتی که منجر به تشکیل سنگ کلیه می شود,می گردد.
همچنین آزمایش خون مشخص میکند که در خون شما مواد خاصی مثل اوریک اسید یا کلسیم که میتوانند موجب تشکیل سنگ کلیه شوند وجود دارد یا خیر.
نمونه گیری از ادرار به منظور یافتن خون,علائم عفونت و بررسی ترکیبات و میزان مواد تشکیل دهنده سنگ از جمله کلسیم,اگزالات,سیستین,گزانتین,فسفات و ادرار انجام می شود.
کم بودن حجم ادرار از کمبود آب یدن نشات می گیرد و در صورت مداوم بودن می تواند باعث ایجاد سنگ کلیه شود.
کم آبی بدن در اثر ورزش سنگین,سخت کار کردن,عدم نوشیدن مایعات کافی و همچنین زندگی در مناطق گرمسیر رخ می دهد.
پایین بودن حجم ادرار پایین موجب غلیظ شدن و پر رنگ شدن ادرار می شود.
ادرار که غلیظ باشد,مایع کافی برای نگهداشتن نمکها در حالت محلول وجود ندارد در نتیجه نمکها به شکل کریستال و سنگ در می آیند. با افزایش مصرف مایعات محلول نمکی موجود در ادرار رقیق می شود و به این صورت احتمال تشکیل سنگ کلیه کاهش می یابد.
مبتلا شدن به بیماریهای روده ای,مانند بیماری کرون یا کولیت زخمی که باعث بروز اسهال می شود یا جراحی هایی مانند بای پس معده را ضروری می سازد خطر تشکیل سنگ کلیه از نوع سنگهای اگزالات کلسیم را افزایش می دهد.
هنگام اسهال حجم زیادی از آب و مایعات بدن از دست می رود و حجم ادرار کم می شود و به دنبال آن ممکن است بدن اگزالات بیشتری را از روده جذب کند و غلظت اگزالات در ادرار افزایش یابد.
بطور کلی کاهش حجم ادرار و افزایش غلظت اگزالات در ادرار زمینه ساز تشکیل سنگ کلیه از نوع اگزالات کلسیم میشود.
افرادی که سابقه خانوادگی سنگ کلیه دارند بطور مثال والدین یا خواهر و برادرشان تجربه سنگ کلیه داشته اند,مستعد ابتلا به سنگ کلیه هستند.
یکی از عوامل موثر در ایجاد سنگ کلیه چاقی است.
اضافه وزن و چاقی سطح اسیدیته ی ادرار را تغییر می دهند و باعث ایجاد سنگ کلیه می شوند.
استفاده از برخی داروها و مکملهای ویتامین C و کلسیم احتمال ایجاد سنگ کلیه را افزایش می دهد.
توصیه می شود پزشک معالج را در جریان همه ی داروها و مکمل هایی که در طول روز مصرف می کنید قرار دهید,زیرا مصرف بعضی از داروها خطر تشکیل سنگ کلیه را به همراه دارند.
همچنین وتوجه داشته باشید به هیچ عنوان هیچ دارویی را خودسرانه و بدون تحویز پزشک مصرف نکنید و یا بدون دستور پزشک مصرف آن را قطع نکنید.
ابتلا به بعضی عوارض و اختلالات احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می دهد.
بطور مثال رشد غیرعادی یک یا چند عدد از غدد پاراتیروئید که متابولیسم کلسیم را کنترل می کنند باعث افزایش سطح کلسیم در خون و ادرار میشود در نتیجه منجر به ایجاد سنگ کلیه می شود.
اسیدوز توبولی دیستال کلیه (RTA) یکی دیگر از عوارضی است که باعث می شود اسید در بدن تجمع یابد و احتمال تشکیل سنگ کلیه از نوع کلسیم فسفات را افزایش دهد.
بیشتر سنگ های کلیه به قدری کوچک هستند که در منزل قابل درمان می باشند.
درمان سنگ کلیه حتی اگر بسیار کوچک باشد بازهم دردناک است البته که این درد تنها چند روز طول می کشد و با دفع سنگها درد از بین می رود.
پزشکان برای کاهش علائم این بیماری رعایت موارد زیر را توصیه می کنند:
باید حواستان به این موضوع باشد که در طول روز به اندازه کافی مایعات بنوشید,ادرار شما باید زرد کم رنگ باشد در غیر این صورت به میزان کافی مایعات مصرف نکرده اید.
برای جلوگیری از تشکیل سنگهای جدید,توصیه میشود مصرف مایعات را ادامه دهید و بصورت روتین در طول روز مایعات کافی مصرف کنید.
اگر سنگ کلیه به قدری بزرگ باشد که به صورت طبیعی خارج نشود با عمل های جراحی برداشته می شود.
نوع عمل جراحی به اندازه و محل سنگ بستگی دارد.
در این روش از انرژی ناشی از امواج صوتی برای شکستن سنگ کلیه استفاده می شود که ابتدا برای مشخص کردن محل سنگ ها سونوگرافی انجام می شود.
سپس امواج شوک از طریق یک دستگاه به سنگ ارسال می شود که سنگ به قطعات کوچکتری تبدیل شود تا بتواند از طریق ادرار از بدن دفع شود.
روش SWL ممکن است درمانی ناراحت کننده باشد اما یک عمل جراحی سرپایی با حداقل میزان تهاجم است.
گاهی ممکن است برای رفع کامل عارضه و عمل موفقیت آمیز به بیش از یک جلسه موج شوک نیاز باشد.
در این روند درمانی یک دوربین بلند و نازک را به مجرای ادرار وارد میکنند.
این دوربین از مجاری ادراری عبور کرده و سپس مثانه را به کلیه متصل می کند.
ممکن است جراح تلاش کند تا با استفاده از ابزار دیگری سنگ را به آرامی از بین ببرد,یا از اشعه لیزر برای تجزیه سنگ به قطعات کوچکتر استفاده کند سپس سنگها را خارج کند.
این روش با بیهوشی عمومی انجام می شود.
جراحی به این روش با استفاده از یک دوربین تلسکوپی نازک به نام نفروسکوپ انجام می شود.
برای انجام این عمل,جراح ابتدا برش کوچکی در پشت بیمار ایجاد می کند و نفروسکوپ را از پشت وارد کلیه می کنند.
با استفاده از لیزر یا انرژی پنوماتیک سنگ کلیه به قطعات کوچک تری شکسته می شود تا به راحتی قابل خارج کردن باشد.
در این روش بیمار بیهوشی عمومی می گیرد اما جراحی سرپایی نیست و نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.
گاهی ممکن است بعد از درمان سنگ های بزرگ کلیه یک سری عوارض ایجاد شود.
لازم است که جراح قبل از انجام عمل این موارد را برای بیمار توضیح دهد.
عوارض احتمالی عمل سنگ کلیه به اندازه و موقعیت سنگها و همچنین نوع معالجه بستگی دارد.
از عوارض احتمالی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
یکی از بهترین روشها برای جلوگیری از این تشکیل سنگ کلیه نوشیدن مایعات به میزان کافی و جلوگیری از کم آب شدن بدن است.
برای پیشگیری از ایجاد سنگ لازم است هر روز حداکثر سه لیتر مایعات بنوشید.
برای پیشگیری از سنگ کلیه توجه به این نکات ضروری است:
مصرف کافی مایعات باعث روشن شدن رنگ ادرار و جلوگیری از غلظت بیش از حد مواد زائد موجود در آن میشود در نتیجه مانع از تشکیل سنگ کلیه خواهد شد.
یکی از دلایل غلظت ادرار کم آبی بدن است.
رنگ ادرار تعیین می کند که ادرار شما تا چه اندازه رقیق است هرچه رنگ ادرار تیره تر باشد غلظت آن بیشتر است.
روزانه باید به حدی مایعات مصرف کنید که رنگ ادرار خیلی روشن و شفاف باشد.
لازم به ذکر است برخی مواد غذایی,مولتی ویتامین ها و سایر مکملها در رنگ ادرار تاثیر گذار هستند و باعث پررنگ شدن ادرار می شوند البته با رنگ تیره ای که ناشی از بیماری مثانه یا کلیه باشد متفاوت است.
رنگ تیره و کدر بودن,صورتی بودن رنگ ادرار و یا بوی تند ادرار همه این علائم نشانه ای از مشکلات کلیوی است و لازم است برای بررسی علت حتما به پزشک مراجعه نمایید و آزمایش ادرار بدهید.
معمولا صبح ها ادرار به رنگ زرد تیره است زیرا حاوی موادی است که بدن در طول شب تولید می کند اما در طول روز با نوشیدن مایعات رنگ آن روشن می شود.
مایعات مورد نیاز بدن معمولا از طریق نوشیدنی هایی مانند آب میوه,چای,قهوه و آب تامین می شوند اما سالمترین و بهترین انتخاب آب است که برای جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه بهترین راه حل نیز می باشد.
یکی دیگر از مواردی که برای پیشگیری از سنگ کلیه باید رعایت کنید جبران آب از دست رفته بدن هنگام ورزش کردن است.
باید مطمئن شوید که در هنگام ورزش,مایعات بیشتری را جایگزین مایعاتی که در اثر تعریق از دست رفته می کنید.
با توجه به نوع سنگ کلیه ممکن است پزشک به شما توصیه کند که مصرف انواع خاصی از مواد غذایی را کاهش دهید.
توجه داشته باشید بدون مشورت با پزشک هیچ تغییری در رژیم غذایی خود ایجاد نکنید.
تقریبا میتوان گفت همه از شنیدن واژه سنگ کلیه هراس دارند زیرا یک بیماری بسیار دردناک و ناخوشایند است.
همانطور که گفته شد گاهی اوقات بدن بواسطه شرایطی که دارد شروع به ساختن سنگهایی از جنس نمک و کلسیم میکند این سنگ ها در داخل دستگاه ادراری گیر می افتند و دفع ادرار را سخت و دردناک میکنند.
البته معمولا سنگ هایی که در بدن ساخته می شوند آن قدر کوچک هستند که بدون اینکه فرد متوجه شود یا دردی احساس کند با جریان ادرار از بدن دفع می شوند.
اما اگر سنگ کلیه به اندازه ای بزرگ باشد که قسمتی از کلیه یا حالب ها را مسدود کند فرد دچار درد ناگهانی و بسیار شدیدی می شود,این درد ممکن است در ناحیه شکم یا پشت ایجاد شود.
عواملی باعث افزایش احتمال سنگ کلیه در خانمها می شود عبارتتد از:
نتیجه تحقیقات صورت گرفته روی خانمهای یائسه بدین صورت است که
خانمهایی که به سنگ کلیه مبتلا نشدند در رژیم غذایی خود میزان زیادی
فیبر,میوه و سبزیجات را مصرف کرده بوند و همچنین مصرف قند و نمک کم تری
داشتند.
متأسفانه خانمهایی که قبلاً سنگ کلیه را تجربه کرده اند با رعایت رژیم غذایی
غنی از فیبر و سبزیجات خطر ابتلای مجدد آنها به سنگ کلیه کاهش نمی یابد.
به عبارت دیگر میتوان گفت اگر کلیه های شما سنگ ساز باشند سنگ کلیه
همیشه همراه شما خواهد بود و برای کنترل آن لازم اسو که حتما به پزشک
متخصص مراجعه نمایید و مرتب سونوگرافی و آزمایش انجام دهید تا در صورت
بروز مجدد قبل از بزرگ شدن درمان مناسب صورت گیرد.
مطالعات صورت گرفته در مورد خانمها نشان می دهد که رژیم غذایی حاوی
کلسیم خطر احتمال به سنگ کلیه را کمی افزایش می دهد اما مصرف مکمل های
کلسیم چنین عوارضی ندارد.
علائم سنگ کلیه در خانمها ممکن است با برخی حالات دیگر مثل بارداری خارج
از رحمی اشتباه گرفته شود.
توجه داشته باشید که با داشتن هر یک از علائم سنگ کلیه در اسرع وقت
به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
سنگ های کوچک معمولا علائم خاصی ایجاد نمی شود و خود بخود دفع
می شوند اما سنگ های بزرگ تر باعث ایجاد درد ناگهانی و شدید می شوند.
درد سنگ کلیه معمولا در ناحیه پشت یا قسمت جلوی دستگاه ادراری,شکم
و یا پهلوها ایجاد می شود.
این درد ناخوشایند به این صورت ایت که گاهی درد عود می کند و برای مدتی
ساکت می شود و سپس دوباره عود می کند.
همچنین علاوه بر درد ممکن است دچار حالت تهوع,استفراغ و یا دل پیچه شوید.
مشاهده خون در ادرار ,دفع ادرار همراه با سوزش و تکرر ادرار از دیگر علائم
شایع سنگ کلیه هستند.
پس از مراجعه به پزشک بطور دقیق علائم خود را از زمان شروع آنها شرح دهید
همچنین لیست دقیقی از داروها,ویتامینها و مکمل هایی که مصرف میکنید
بنویسید و به پزشک معالج خود ارائه دهید.
اگر علائمی داشتید که مشکوک به سنگ کلیه شدید سعی کنید در یک دوره 24
ساعته به میزان نوشیدن مایعات و حجن ادرار خود توجه کنید.درصورتی که
پزشک احتمال دهد که به سنگ کلیه مبتلا شده اید ممکن است یک یا چند
آزمایش برای شما تجویز کند تا به کمک آنها بتواند تشخیص دقیق دهد و روند
درمان را متناسب با شرایط و نوع بیماری اعمال کند.
جهت مشاوره و هماهنگی میتوانید به سایت
مراجعه نمایید و یا با شماره تلفن های درج شده تماس حاصل فرمایید.
26471830-26471272
شماره واتساپ
09129001037
– افرادی که قبلا دچار سنگ کلیه شده اند.
– افرادی که زمینه ارثی سنگ کلیه دارند.
– افرادی با رژیم غذایی حاوی کلسیم زیاد.
– افرادی با رژیم غذایی سرشار از پروتئین.
– افرادی که عمل بای پس معده انجام داده اند.
– افرادی که مایعات کم مینوشند.
– ورزشکارانی که آب بدن خود را به میزان کافی تامین نمیکنند.
برای کاهش میزان اگزالات در ادرار و پیشگیری از سنگ کلیه توصیه میشود، مصرف این مواد غذایی را محدود کنید:
بادام زمینی
ریواس
سبوس گندم
اسفناج
آجیل
تخمه آفتابگردان
سنگ به قدری بزرگ باشد که همراه ادرار دفع نشود. درد به حدی شدید باشد که بیمار نتواند تا هنگام دفع درد را تحمل کند. سنگ عملکرد کلیه را مختل کرده باشد.
– کمردرد مداوم
– احساس درد در بیضه ها
– احساس درد در کشاله ران,پهلوها و یا کنار شکم
– حالت تهوع
– تکرر ادرار
– احساس درد هنگام دفع ادرار
– ادرار خونی
جهت مشاوره و هماهنگی میتوانید به سایت
مراجعه نمایید و یا با شماره تلفن های درج شده تماس حاصل فرمایید.
26471830-26471272
شماره واتساپ
09129001037