آزمایش خون از شایع ترین آزمایشهایی است که در همه آزمایشگاههای طبی انجام می گیرد.
پزشکان با اهداف مختلفی آزمایش خون را تجویز می کنند,درواقع همه انسانها برای چکاپ به آزمایش خون نیاز دارند.
با انجام آزمایش خون نتایج خیلی مهمی بدست می آید که برای تفسیر آن لازم است فاکتور های آزمایش خون را بلد باشیم.
با انجام آزمایش خون و تست های مختلف به صورت چکاپ دوره ای و منظم می توان اطلاعات کاملی در مورد بیماری های احتمالی بدست آورد.
برای انجام آزمایش خون ابتدا نمونه گیری از خون نیاز است.
برای انجام این کار تکنسین آزمایشگاه توسط یک سرنگ به مقدار مورد نیاز از بیمار نمون خون میگیرد.
معمولا روی دست و قسمت جلوی آرنج که دارای رگهای سطحی مناسبی هستند بهترین مناطق برای نمونه گیری می باشند.
نمونه گیری عوارض خاصی ندارد به دلیل اینکه نمونه خون بسیار کمی از بیمار گرفته می شود اما ممکن است برخی از افراد دچار ضعف یا سرگیجه شوند که با
خوردن کمی آبمیوه یا شیرینی پس از چند دقیقه این عوارض رفع می شود.
در برخی موارد بسیار نادر ممکن است بیمار در هنگام خون گیری از حال برود یا دچار تشنج شود توصیه می شود اگر بیماران سابقه بیماری قلبی دارند حتما قبل
از انجام آزمایش به مسئولین آزمایشگاه اطلاع دهند.
هر آزمایشگاه دستگاهای مختلفی برای بررسی خون دارد به همین دلیل دامنه مرجع فاکتورها در آزمایشگاهای مختلف متفاوت است.
علاوه بر این مواردی چون سن,جنسیت و محل زندگی بر روی نتایج آزمایش تاثیر خواهد داشت.
در این مقاله قصد داریم تمامی آنچه برای تفسیر آزمایش خون لازم است در اختیارتان قرار دهیم.
در ادامه به معرفی و توضیح آزمایشها,علائم اختصاری و دامنه مرجع فاکتورها می پردازیم.
همین حالا آزمایشگاه را به خانه خود بیاورید
آزمایشگاه تخصصی ثمره
26471830-26471272 و شماره واتساپ09129001037
نام آزمایش | علامت اختصاری |
شمارش کامل سلولهای خونی | CBC |
گلبولهای قرمز | RBC |
گلبولهای سفید | WBC |
حجم متوسط گلبولهای قرمز | HCV |
مقدار متوسط هموگلوبین در گلبولهای قرمز | HCH |
هموگلوبین | HGB |
وزن متوسط هموگلوبین | MCH |
غلظت متوسط هموگلوبین | MCHC |
حجم متوسط هموگلوبین | MCV |
هماتوکریت | HCT |
شمارش پلاکت ها در خون | PLT |
درصد پلاکت ها | PTE |
حجم متوسط پلاکتها | MPV |
تست انعقادی خون | PTT |
تجزیه کامل ادرار | UA |
اسید اوریک | Uric Acid |
کراتینین | Cr |
اوره | Urea |
قند خون ناشتا | FBS |
تست تحمل گلوکز | Gtt |
قند خون 120 روزه | A1c |
قند خون 2 ساعته | 2hpp |
دیابت بارداری | GCT |
پروتئین | Pro |
تری گلیسیرید | TGs |
کلسترول | Chol |
کلسترول خوب | HDL |
کلسترول بد | LDL |
تست بارداری | HCG |
زمان پروترومبین | Pt |
پتاسیم | K+ |
کلسیم | Calcium |
منیزیم | Mg |
سدیم | Na |
ویتامین D | VitD |
تیروکسین | T4 |
تری یدوتیرونین | T3 |
هورمون محرک تیروئید | TSH |
پروتئین واکنش پذیر C | CRP |
بیلی روبین (آزمایش زردی) | Bill |
آنزیم کبدی | Ast |
آنزیم کبدی | Alt |
آلکالن فسفاتاز | Alp |
لاکتات دهیدروژناز | LDH |
کراتینین فسفوکیناز | Cpk |
نوعی کراتین کیناز | CKMB |
تروپونین | TPI |
گاما گلوتامین ترانسفراز | Ggt |
همچنین یکی دیگر از موارد پر کاربرد و مورد نیاز برای تفسیر جواب آزمایش خون دانستن واحد های اندازه گیری است.
سلول در هر میلی متر مکعب | cmm |
گرم در دسی لیتر | g/dL |
میلی گرم در دسی لیتر | mg/dL |
میل لیتر | mL |
میلی مول در لیتر | mmol/L |
نانوگرم در میلی لیتر | ng/mL |
میکرولیتر | mcL |
میلی اکی والان در لیتر | mEq/L |
یک تریلیوم در هر گرم | Pg(pictograms) |
واحدهای بین المللی در هر لیتر | IU/L |
سلولهای خونی | محدوده نرمال |
گلبول قرمز RBC | آقایان:5.72- 4.32 میلیون در میکرولیتر خانمها:5.03-3.90 میلیون در میکرولیتر |
گلبول سفید WBC | 3500 تا 10500 میکرولیتر |
پلاکت PLT | 150000 تا 450000 میکرولیتر |
هموگلوبین Hgb | آقایان:13 تا 16.5 گرم در دسی لیتر خانمها:12 تا 16گرم در دسی لیتر خانمهای باردار:11 تا 16 گرم در دسی لیتر نوزادان:11 تا 18 گرم در دسی لیتر کودکان:11.5 تا 16.5 گرم در دسی لیتر |
هماتو کریت HCT | آقایان:40 تا 51% خانمها:37 تا 46% |
میانگین حجم گلبول قرمز MCV | 80 تا 96 فمتولیتر |
میانگین هموگلوبین در خون MCH | 27 تا 33 پیکوگرم |
غلظت هموگلوبین در خون MCHC | بزرگسالان:32 تا 36% نوزادان:32 تا 34% |
همین حالا آزمایشگاه را به خانه خود بیاورید
آزمایشگاه تخصصی ثمره
26471830-26471272 و شماره واتساپ09129001037
آزمایش CBC سطح ترکیبات ضروری خون از جمله گلبولهای قرمز,گلبولهای سفید و پلاکت ها را مورد سنجش قرار می دهد و متداول ترین تستی است که در آزمایشگاه ها انجام می شود.
این آزمایش پایه ثابت آزمایشهای چکاپ است.
بطور کلی آزمایش CBC قادر به تشخیص بیماریها و اختلالاتی چون کم خونی, عفونت, اختلالات انعقاد خون,سرطان خون و همچنین اختلالات ایمنی است.
در آزمایش CBC سطح پروتئین حامل اکسیژن یعنی هموگلوبین نیز سنجیده می شود و نسبت گلبولهای قرمز نسبت به پلاسمای خون اندازه گیری می شود.
گلبولهای قرمز (RBC)
در آزمایش خون RBC نشان دهنده سطح گلبولهای قرمز خون است.
گلبولهای قرمز حاوی هموگلوبین هستند که وظیفه اکسیژن رسانی از ریه به سایر نقاط بدن را به عهده دارد.
سطح غیرطبیعی گلبولهای قرمز می تواند نشان دهنده خونریزی,کم خونی,غلظت خون,کم آبی بدن و یا اختلالات دیگری باشد.
گلبولهای سفید (WBC)
گلبولهای سفید اولین خط دفاعی بدن جهت مقابله با انواع عفونت و بیماریها هستند,از این رو بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن محسوب می شوند.
سطح غیرطبیعی از گلبولهای سفید می تواند نشانه ای از عفونت,سرطان خون یا اختلال در سیستم ایمنی باشد.
پلاکت ها (PLT)
پلاکت ها از اجزای گلبولهای خون هستند که در انعقاد خون نقش دارند.
زمانی که بدن دچار جراحت شود پلاکت ها به هم می چسبند تا قسمتی که رگهای خونی دچار بریدگی یا پارگی شده است را به هم بچسبانند,در نتیجه باعث توقف خونریزی می شوند.
درصورتیکه در نتیجه آزمایش سطح پلاکت خون غیرعادی باشد می تواند نشان دهنده اختلالات خونریزی یا ترومبیک باشد یعنی عدم انعقاد کافی و یا انعقاد بیش
از حد معمول.
هموگلوبین (Hgb)
هموگلوبین درواقع یک پروتئین غنی از آهن در گلبولهای قرمز خون است که وظیفه اکسیژن رسانی در بدن را به عهده دارد.
غیر طبیعی بودن سطح Hgb در آزمایش خون می تواند نشان دهنده کم خونی یا سایر اختلالات خونی باشد.
هماتوکریت (HTC)
آزمایش HCT یک روش برای سنجش میزان فضایی است که گلبولهای قرمز در خون اشغال کرده اند.
بالابودن سطح HCT در آزمایش خون نشانگر کم آبی بدن است و سطح پایین هماتوکریت نشانه کم خونی است.
میانگین حجم گلبولهای قرمز (MCV)
آزمایش MCV یا میانگین حجم گلبولهای قرمز برای اندازه گیری میانگین اندازه گلبولهای قرمز خون انجام می شود.
سطح غیر طبیعی از MCV می تواند نشانه ای از کم خونی یا تالاسمی باشد.
میانگین هموگلوبین در خون (MCH)
MCH در آزمایش خون به معنی میانگین هموگلوبین بدن می باشد.
هموگلوبین پروتئین آهن داری است که وظیفه انتقال اکسیژن خون را بر عهده دارد.
آزمایش MCH میانگین هموگلوبین موجود در یک واحد گلبول قرمز را می سنجد.
پایین بودن سطح MCH در آزمایش خون نشان دهنده این است که سطح هموگلوبین در خون پایین است و اکسیژن رسانی به درستی انجام نمی شود.
غلظت هموگلوبین در خون (MCHC)
MCHC در آزمایش خون غلظت هموگلوبین گلبولهای قرمز خون مورد ارزیابی قرار می دهد.
اگر در نتیجه آزمایش سطح MCHC بالا باشد,باعث می شود تا گلبولهای قرمز تیره تر به نظر برسند.
در این وضعیت گفته می شود هایپرکرومیک رخ داده است.
اگر MCHC در آزمایش خون بالا باشد احتمال دارد بیمار در وضعیت پاتولوژیکی مانند سوختگی شدید قرار داشته باشد.
نوع تست | محدوده | تفسیر |
آزمایش قند خون ناشتا (FBS) | 99-70 mg/dl 200-140 mg/dl Mg/dl200> | طبیعی اختلال در قند ناشتا دیابت |
آزمایش قند خون دوساعته (2hpp) | < 140mg/dl mg/dl 180> | برای غیر دیابتی ها برای دیابتی ها |
تست تحمل گلوکز (Gtt) | mg/dl 140> mg/dl 140-200 mg/dl 200< (در بیش از یک نوبت آزمایش ) | طبیعی اختلال در قند ناشتا دیابت |
آزمایش قند 120 روزه (HBA1C) | 6%> 6.4-6% %6.5< | طبیعی پیش دیابت دیابت |
آزمایش دیابت بارداری (GCT) | mg/dl 140> mg/dl 140< | طبیعی غیر طبیعی و نیاز به انجام آزمایش OGTT |
همین حالا آزمایشگاه را به خانه خود بیاورید
آزمایشگاه تخصصی ثمره
26471830-26471272 و شماره واتساپ09129001037
آزمایش قند خون ناشتا (FBS)
تست قند خون ناشتا یکی از مناسب ترین روش ها برای تشخیص وضعیت قند خون بویژه افراد مشکوک به دیابت می باشد.
این آزمایش نیاز به 12 ساعت ناشتا بودن دارد.
آزمایش قند خون دوساعته (2hpp)
این آزمایش به این صورت انجام می شود که ابتدا یک تست قند خون ناشتا در شرایطی که 12 ساعت از شروع ناشتا بودن گذشته باشد از بیمار گرفته میشود,سپس بیمار باید صبحانه کامل حاوی 75 گرم مواد قندی میل کند (توجه داشته باشید بهتر است صبحانه ای که هروز میل می کنید را به همراه داشته باشید و در روز آزمایش همان صبحانه را در آزمایشگاه میل کنید).
دقیقا 2 ساعت پس از صرف صبحانه مجددا نمونه گیری انجام می شود.
در طی این دوساعت پس از صرف صبحانه نباید هیچ گونه مواد غذایی و آشامیدنی و همچنین دخانیات مصرف شود.
تست تحمل گلوکز (Gtt)
تست تحمل گلوکز به این صورت است که ابتدا بصورت ناشتا از بیمار نمونه خون گرفته می شود. سپس بیمار دوز استاندارد گلوکز خوراکی ( 75 گرم) دریافت
می کندو پس از 30 دقیقه,1 ساعت,2 ساعت,3 ساعت و گاهی 4 ساعت پس از مصرف گلوکز سطح گلوکز در بیمار بررسی می شود.
لازم به ذکر است ساعتهای ذکر شده بنا به درخواست پزشک می تواند متغیر باشد.
آزمایش Gtt در موارد زیر بکار می رود:
آزمایش قند 120 روزه (HBA1C) یا هموگلوبین A1C
آزمایش HBA1C چگونگی روند درمان بیماران دیابتی را مشخص می کند.
در این آزمایش میانگین سطح گلوکز خون در بازه 6 تا 8 هفته به پزشک گزارش می شود.
در افراد مبتلا به دیابت گلوکز اضافی در خون به هموگلوبین متصل می شود و سطح هموگلوبین A1C را افزایش می دهد.
آزمایش HBA1C سطح قرار گیری هموگلوبین در معرض گلوکز در گلبولهای قرمز را نشان می دهد.
با توجه به اینکه طول عمر گلبولهای قرمز 120 روز است این آزمایش یک بررسی 3 ماهه از سطح گلوکز را فراهم میکند.
انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن ندارد.
آزمایش دیابت بارداری (GCT)
آزمایش GCT یا دیابت بارداری به منظور بررسی قند خون افراد باردار انجام می شود.
در دوران بارداری در بدن خانمها تغییر و تحولاتی عظیم به خصوص در هورمونها ایجاد می شود این تغییرات می تواند احتمال بالا رفتن قند خون و ابتلا به دیابت بارداری را افزایش دهد.
البته همه خانمهای بارداری مبتلا به دیابت بارداری نمی شوند.
آزمایش دیابت بارداری دو مرحله ای می باشد,یک نمونه گیری بصورت ناشتا انجام می شود و سطح گلوکز بررسی می شود و سپس یک نمونه گیری پس از دریافت گلوکز خوراکی صورت می گیرد و سطح گلوکز مورد ارزیابی قرار میگیرد.
تری گلیسیرید | کلسترول کل | LDL | نتیجه آزمایش |
<150 | 200> | 100> | مطلوب |
150-199 | 239-200 | 159-130 | در مرز |
200-499 | 240< | 189-160 | بالا |
>500 | — | 190< | بسیار بالا |
آزمایش HDL | نتیجه آزمایش |
در آقایان < 40 | پایین |
در خانمها < 50 | پایین |
59-50 | مناسب |
60 < | مطلوبترین حالت |
آزمایش چربی خون بطور کلی شامل اندازه گیری این موارد می باشد:
تری گلیسرید رایج ترین نوع چربی در بدن است که با مصرف مواد قندی و نشاسته ای بالا می رود.
کلسترول نوعی چربی است و در خون نیز وجود دارد.
کلسترول خون با مصرف مواد غذایی چون کره, گوشت, تخم مرغ, لبنیات پرچرب,انواع روغن جامد و مایع,غذاهای سرخ شده و … بالا می رود.
HDL از این رو کلسترول خوب نامیده می شود که کلسترول اضافی را جمع آوری می کند و برای حذف به کبد می برد.
LDL که کلسترول بد نامیده می شود به این جهت است که به علت رسوب در عروق (تصلب شرایین) خطر بیماریهای قلبی عروقی را افزایش می دهد و حتما میزان آن در خون باید کنترل شود.
برای اندازه گیری دقیق چربی های خون لازم است حدودا 10 تا 12 ساعت پیش از انجام آزمایش ناشتا باشید و به جز آب چیزی میل نکنید و ننوشید.
همین حالا آزمایشگاه را به خانه خود بیاورید
آزمایشگاه تخصصی ثمره
26471830-26471272 و شماره واتساپ09129001037
فاکتورهای آزمایش | محدوده نرمال |
TSH | 4.5-0.4 mIU/mL |
T4 (تیروکسین) | Ug/dL 0.5-11 |
FT4 (تیروکسین آزاد) | ng/dL 0.9-1.7 |
T3 (یدوتیرونین) | ng/dL 100-200 |
FT3 (یدوتیرونین آزاد) | Pg/mL 2.3-4.1 |
مقدار TSH | مقدار FT4 | مقدار T3 or FT3 | تفسیر |
بالا | طبیعی | طبیعی | کم کاری تیروئید خفیف |
بالا | پایین | پایین/طبیعی | کم کاری تیروئید |
پایین | طبیعی | طبیعی | پرکاری تیروئید خفیف |
پایین | بالا/طبیعی | بالا/طبیعی | پرکاری تیروئید |
پایین | طبیعی/پایین | طبیعی/پایین | بیماری غیر مرتبط به تیروئید-به ندرت مرتبط با هیپوفیز (کم کاری تیروئید ثانویه) |
طبیعی | بالا | بالا | سندروم مقاوم هورمون تیروئید |
در آزمایش تیروئید فاکتورهای زیر مورد بررسی قرار می گیرند:
آزمایش TSH (هورمون محرک تیروئید)
TSH نوعی هورمون است که توسط غده هیپوفیز در مغز تولید می شود و سطح هورمونهای تیروئیدی T3 و T4 را در خون تنظیم می کند.
افزایش یا کاهش سطح TSH نشان دهنده بیماریهای هیپوفیز با غده تیروئید می باشد,بنابراین آزمایش TSH مهمترین تستی است که جهت تشخیص تعادل هورمونهای تیروئیدی تجویز می شود.
بالاتر بودن سطح TSH از حد طبیعی نشانه کم کاری تیروئید است و چنانچه سطح TSH از محدوده طبیعی کمتر باشد نشان دهنده پرکاری تیروئید می باشد.
درصورتیکه سطح TSH در آزمایش خون نرمال نباشد برای پی بردن به علت اختلالات تیروئیدی, آزمایش T3 و T4 تجویز میشوند.
آزمایش T4 (تیروکسین)
آزمایش T4 به جهت تشخیص کم کاری و پرکاری تیروئید و ارزیابی روند درمان این دو اختلال تجویز میشود.
در کم کاری تیروئید سطح T4 پایین و در اختلال پرکاری تیروئید سطح بالایی از T4 بروز میکند.
آزمایش Free T4 (تیروکسین آزاد)
آزمایش Free T4 یا FT4 جهت سنجش سطح T4 آزاد خون یعنی فرم غیر متصل به پروتئین های خونی انجام می شود.
پروتئین های متصل به T4 می توانند موجب بروز اختلال در نتیجه آزمایش شوند, از این رو آزمایش FT4 می تواند در تایید نتایج سایر آزمایشات بسیار کمک کننده باشد.
آزمایش T3 (تری یدوتیرونین)
از آزمایش T3 جهت تشخیص پرکاری تیروئید و یا بررسی شدت آن مورد استفاده می شود.
در اختلال کم کاری تیروئید سطح هورمون T3 پایین است.
این آزمایش اغلب برای تشخیص هایپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید) کاربرد دارد.
آزمایش Free T3 (تری یدوتیرونین آزاد)
در آزمایش Free T3 یا FT3 تاثیر پروتئین های اتصالی بر هورمون T3 حذف می شود.
آزمایش FT3 جهت اندازه گیری هورمون T3 آزاد یعنی بدون اتصال به پروتئین های خونی انجام می شود.
آزمایش کلسی تونین
آزمایش کلسی تونین به منظور تشخیص نوعی سرطان نادر در سلولهای C غده تیروئید استفاده می شود.
کلسی تونین هورمونی است که توسط غده تیروئید تولید می شود.
چنانچه سطح کلسی تونین در خون بالاتر از حد نرمال باشد ممکن است نشانه ای از نوعی سرطان تیروئید به نام سرطان تیروئید مدولاری (MTC) باشد.
آزمایش تیرو گلوبولین
این آزمایش برای تشخیص التهاب تیروئید و همچنین ارزیابی روند درمان التهاب تیروئید بکار می رود.
نوع تست | محدوده نرمال |
ALT | آقایان:5 تا 40 U/L خانمها:5 تا 35 U/L |
AST | آقایان:5 تا 35 U/L خانمها:5 تا 30 U/L |
ALP | 30 تا 110 U/L |
GGT | آقایان:5 تا 50 U/L خانمها:5 تا 35 U/L |
آزمایش عملکرد کبد شامل موارد زیر می باشد:
آلانین ترانسفراز ALT))
اندازه گیری ALT در آزمایش عملکرد کبد برای غربالگری و یا نظارت بر عملکرد
کبد انجام می شود.
مواردی که در آنها ALT ارزیابی می شود عبارتند از:
آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)
AST آنزیمی است که در کبد,گلبولهای قرمز خون,قلب و سایر عضلات وجود دارد.
سطح بالای AST اغلب در هپاتیت حاد که به دلیل عفونت ویروسی ایجاد شده است دیده می شود.
آلکالن فسفاتاز (ALP)
آلکالن فسفاتاز نوعی آنزیم است که در کبد,استخوان و به میزان کمی در روده ها یافت می شود.
مقدار اندکی ALP در جفت نیز دیده می شود.
همین حالا آزمایشگاه را به خانه خود بیاورید
آزمایشگاه تخصصی ثمره
26471830-26471272 و شماره واتساپ09129001037
مواردی که باعث افزایش سطح ALP می شود:
لازم به ذکر است در کودکان به علت رشد استخوانها سطح ALP نسبت به بزرگسالان بالاتر است و همچنین مصرف یک وعده غذای چرب می تواند برای مدت کوتاهی مثلا چند ساعت باعث افزایش سطح ALP شود.
گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT)
GGT هم نوعی آنزیم است که عمدتا در کبد دیده می شود.
سطح GGT در شرایطی که کبد دچار آسیب شده است یا جریان صفرا مسدود شده باشد افزایش می یابد.
در شرایط زیر سطح GGT افزایش می یابد:
بیلی روبین تام (Total bilirubin)
بیلی روبین از دیگر فاکتورهای آزمایش عملکرد کبد می باشد که برای غربالگری, تشخیص اختلالات کبدی و همچنین تشخیص کم خونی همولیتیک مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر این بیلی روبین در کمک به تشخیص برخی از اختلالات ژنتیکی در نوزادانی که به زردی مبتلا هستند و همچنین پیشگیری از آسیب مغزی در نوزادان مبتلا به زردی بکار می رود.
آلبومین (ALB)
فراوانترین پروتئین در پلاسمای خون آلبومین می باشد.
در آزمایش خون سنجش آلبومین برای غربالگری بیماریهای کبدی,کلیوی,گوارشی استفاده می شود.
سطح بالای آلبومین نشان دهنده کبود آب بدن است.
پایین بودن سطح آلبومین می تواند نشانه بیماریهای زیر باشد:
فاکتور مورد بررسی | محدوده نرمال |
اوره | بزرگسالان:10 تا 40 mg/dL کودکان:5 تا 18 mg/dL نوزادان:3 تا 12 mg/dL |
کراتینین | آقایان:0.6 تا 1.2 mg/dL خانمها:0.5 تا 1.1 mg/dL افراد دارای یک کلیه:1.8 تا 1.9 mg/dL |
اوره و کراتینین مواد زائدی هستند که از سوخت و ساز در بدن حاصل می شوند.
این دو مواد زائد از طریق کلیهها دفع می شوند در نتیجه ارزیابی آنها معیار بسیار مناسبی جهت عملکرد نرمال کلیه می باشد.
زمانی که کلیه آسیب ببیند عملکرد آن در تصفیه خون ضعیف می شود و در این شرایط سطح اوره و کراتینین افزایش می یابد.
با توجه به آنچه گفته شد,افزایش غیر عادی اوره و کراتینین میتواند هشداری مبنی بر عملکلرد ضعیف کلیه و یا نارسایی کلیه باشد.
جهت مشاوره و هماهنگی رزرو وقت می توانید به سایت
مراجعه نمایید و یا با شماره تلفن های درج شده تماس حاصل فرمایید.
26471830-26471272
شماره واتساپ09129001037